Choroba niedokrwienna serca. Czym jest i jak jej zapobiegać?

Choroba niedokrwienna serca to inaczej ChNS, jednak w ogólnej świadomości pacjentów skrót ten jest znacznie mniej znany niż WZW czy choćby AIDS. To dość zaskakujące ponieważ ChNS jest obecnie najczęstszą przyczyną przedwczesnych zgonów w większości państw Europy Zachodniej (przyczyny kardiologiczne to aż 46 % przypadków!). W Polsce na dusznicę będąca powikłaniem ChNS cierpi około 10-20 % mężczyzn oraz 10-15 % kobiet w wieku 65-74 lat. Na szczęście ryzyko powstania choroby niedokrwiennej serca da się obniżyć wpływając na tryb życia i codzienne przyzwyczajenia.

Czym właściwie jest ChNS?

Serce to narząd, który nigdy nie odpoczywa. W ciągu dnia pompuje nawet około 7000 litrów krwi! Nic dziwnego, że samo potrzebuje odpowiedniego, ciągłego zaopatrzenia energetycznego tak, aby jego praca pozostała niezakłócona. Odpowiadają za to naczynia wieńcowe zapewniające mu stały dopływ krwi w celach odżywczych. Jest to bardzo gęsta sieć mikronaczyń otaczających mięsień sercowy. Niestety przepływ wieńcowy może być zakłócany przez miażdżycę tętnic wieńcowych, która doprowadza do ich zwężenia. Szacuje się, że miażdżyca odpowiada aż za 98 % przypadków choroby niedokrwiennej serca. Jest to o tyle dobra wiadomość, że na proces powstawania blaszek miażdżycowych w tętnicach można w pewnych granicach wpłynąć co postaram się przedstawić w dalszej części artykułu. Pozostałe przyczyny ChNS to m.in. niedokrwistość, wrodzone bądź nabyte wady serca, nadciśnienie tętnicze czy nadczynność tarczycy. 

Powstawanie blaszek miażdżycowych

Miażdżyca to przewlekły stan chorobowy, kiedy to w świetle naczyń tętniczych powstają blaszki indukujące ich zwężenie. Co ciekawe zaczyna się już w dzieciństwie, jednak jej skutki objawiają się najczęściej u osób w okolicach 50 roku życia. Najczęstsze lokalizacje zmian miażdżycowych to aorta, tętnice podkolanowe, tętnice szyjne wraz z odgałęzieniami oraz ważne dla nas tętnice wieńcowe. W przypadku tych ostatnich powoduje to niedokrwienie serca, które może skutkować nawet jego zawałem. Miażdżyca naczyń wieńcowych występuje na gałęzi okalającej i międzykomorowej tętnicy wieńcowej lewej, oraz na całej długości tętnicy wieńcowej prawej. Na ryzyko powstania miażdżycy ma szereg wielu czynników niezależnych od nas jak predyspozycje genetyczne, wiek czy płeć (częściej chorują mężczyźni). Czynniki modyfikowalne to natomiast hiperlipidemia (szczególnie zbyt wysoki poziom cholesterolu LDL), otyłość, nadciśnienie tętnicze, a nawet stres. Szczególnie predysponowani do wystąpienia zmian miażdżycowych są także palacze ponieważ składniki dymu tytoniowego powodują uszkodzenia ścian naczyń. 

Objawy Choroby Niedokrwiennej Serca

Kiedy możemy podejrzewać, że dotknęła nas ChNS? Najbardziej charakterystyczny objaw to ból w klatce piersiowej - dotyczy on właśnie dusznicy. Nie ulegajmy jednak panice. Nie każdy ból w obrębie śródpiersia musi być związany z niedokrwieniem mięśnia sercowego. Ten charakterystyczny dla ChNS związany jest z uczuciem ściskania, dławienia, a nawet rozrywania za mostkiem. Czasem może promieniować do lewego barku, łopatki oraz żuchwy. Ból ten indukowany jest niedokrwieniem serca (najczęściej właśnie z powodu zwężeń tętnic wieńcowych), a więc pojawia się w okresach wzmożonego wysiłku organizmu. W stabilnej dusznicy piersiowej ustępuje podczas spoczynku. Jeżeli czujemy dyskomfort oraz duszność podczas wchodzenia na drugie piętro czy niosąc torby z zakupami może to być sygnał, że warto wybrać się do lekarza, który dokona odpowiedniej diagnozy. Konsekwencja w działaniu jest bardzo ważna ponieważ choroba niedokrwienna serca może spowodować nawet jego zawał wynikający z przedłużonego, ciężkiego niedotlenienia.

Czy da się skutecznie chronić serce przed niedokrwieniem?

Niestety odpowiedź na to pytanie nie jest wcale prosta. Jak wspomniałem wyżej wiele czynników wpływających na prawdopodobieństwo wystąpienia choroby niedokrwiennej serca nie podlega modyfikacji. Stereotypowy pacjent to nałogowo palący, otyły mężczyzna po 60 roku życia. Niestety młodsi nie będziemy, ale zmiana pewnych przyzwyczajeń na pewno korzystnie wpłynie na nasze zdrowie.

Dobrym początkiem może być obniżenie stężenia lipidów we krwi 

Cholesterol jest jednym z głównych elementów budujących blaszkę miażdżycową. Zalecana wartość cholesterolu całkowitego we krwi nie powinna przekraczać 200 mg/dl, a cholesterolu frakcji LDL powinna być mniejsza niż 100 mg/dl. By korzystnie wpłynąć na nasz profil lipidowy musimy się wystrzegać produktów zawierających tłuszcze trans. Jest to najczęściej pożywienie wysoko przetworzone, a więc dania smażone na głębokim tłuszczu, czekolady, chipsy czy frytki. Dieta ma wpływ nie tylko na stężenie tłuszczów we krwi. Ograniczenie spożycia soli poniżej 5 gramów na dzień może skutecznie obniżyć zbyt wysokie ciśnienie tętnicze również zwiększające ryzyko wystąpienia miażdżycy. Jest to jeden z celów popularnej diety DASH szczególnie zalecanej osobom cierpiącym na nadciśnienie tętnicze. Jest to smaczna dieta, oparta w dużej mierze o gotowane warzywa której stosowanie nie wymaga wcale wielu wyrzeczeń. Dzięki ograniczeniu podaży soli podczas stosowania diety DASH po pewnym czasie można obniżyć ciśnienie tętnicze nawet o 10-20 mm Hg. Sam pomiar ciśnienia najlepiej wykonywać systematycznie w domu, zaopatrując się wcześniej w dzienniczek pomocny w notowaniu wyników pomiarów. Uzupełniając nasz codzienny jadłospis warto także zaopatrzyć się w dostępne na rynku preparaty, leki, suplementy na cholesterol. 

Zamień samochód na rower

Ruch to zdrowie - to nie truizm tylko niezaprzeczalny fakt. Regularne uprawianie sportu również korzystnie wpłynie na poziom lipidów i cukrów we krwi. Dodatkowo na skutek wzmożonego, długotrwałego wysiłku zmobilizuje organizm do wytworzenia nowych naczyń wieńcowych zaopatrujących mięsień sercowy w procesie angiogenezy. Zapewni to nie tylko lepsze ukrwienie tego narządu, ale stworzy również dodatkowe drogi przepływu krwi w przypadku wystąpienia niedokrwienia. By korzystnie wpłynąć na zdrowie wystarczy regularna aktywność fizyczna nawet 3 x w tygodniu. Najlepsze w tym wypadku są ćwiczenia aerobowe takie jak jazda na rowerze, pływanie czy jogging. Możesz się o tym przekonać sprawdzając jak przekonać się do sportu i wzmocnić swoje zdrowie? Sport powoduje także wyrzut endorfin zwanych potocznie hormonami szczęścia - regularne treningi pozwolą nam także pozbyć się nadmiaru stresu, a długotrwały cel jaki sobie wytyczymy z pewnością doda nam motywacji. 

Zadbaj o swoje serce już dziś

Świadomość swojego stanu zdrowia to mocny oręż w walce ze schorzeniami. Na szczęście coraz szersze grono osób dba o systematyczne badania profilaktyczne, a także prowadzi zdrowy tryb życia. Choroby serca i układu krążenia mogą prowadzić do wielu powikłań, ale w pewnym stopniu można starać się im zapobiec. To ważne, aby zmiany w swoim życiu przeprowadzać stanowczo. Możemy sobie sami za to podziękować za kilkanaście lat.