Zwyrodnienie plamki żółtej - czy grozi także Tobie?

Wzrok to jeden ze zmysłów, który dla zdecydowanej większości ludzi jest najważniejszym środkiem poznawania otaczającej rzeczywistości. Utrzymywanie go w dobrej kondycji jest zatem kluczowe dla zdrowia. Niestety nie zawsze mamy na to całkowity wpływ. Jedną z powszechnych chorób dotykających narząd wzroku jest zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem. Jakie są objawy tego schorzenia i kogo dotyczą?

Plamka żółta i jej funkcje

Plamka żółta to miejsce w oku wchodzące w skład siatkówki, a więc warstwy odpowiedzialnej za odbieranie bodźców wzrokowych. Nazwa tej struktury związana jest z obecnymi w niej żółtymi barwnikami. Sama plamka zlokalizowana jest w centralnej części siatkówki. Odpowiada ona tam za odpowiedni poziom ostrości wzroku. Jest zatem kluczowa w doświadczaniu codziennych czynności wymagających skupienia wzroku jak czytanie czy też oglądanie telewizji. Ponadto plamka żółta bierze udział w widzeniu barwnym. W jej chorobach może zatem dochodzić do objawów związanych z obniżeniem ostrości widzenia oraz trudnościach z rozróżnianiem barw. 

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem - AMD 

Jedną z najbardziej powszechnych chorób plamki żółtej jest jej zwyrodnienie związane z wiekiem. Oczywiście w tym wypadku prawdopodobieństwo zwyrodnienia jest tym wyższe im starszy jest pacjent. Do końca nie znamy jeszcze przyczyny występowania AMD, jednak wśród czynników ryzyka można wymienić takie jak profil genetyczny (prawdopodobieństwo zachorowania wśród członków danej rodziny, niebieska barwa tęczówek oraz przynależność do rasy białej) i czynniki środowiskowe. Warto pochylić się szczególnie nad tą drugą przyczyną, gdyż mamy na nią wpływ. Udowodniono, że palenie papierosów przyczynia się do zwiększonego ryzyka zachorowania na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem. Jest to zatem kolejny powód by przekonać się do rzucenia tego szkodliwego nałogu.

Objawy AMD

Częstotliwość występowania AMD w populacji po 50 r.ż. wynosi około 8-10 % i zwiększa się wraz ze starzeniem. Z kolei w krajach rozwiniętych zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem jest uznawane za najpoważniejszą przyczynę ślepoty w populacji przekraczającej 65 r.ż. Jakie objawy daje to schorzenie? Przede wszystkim wśród zgłaszanych dolegliwości wyróżnia się utratę ostrości widzenia. W centrum pola widzenia może także pojawiać się puste miejsce. Kolejnym z objawów są tzw. metamorfopsje. Sprawiają one, że linie, które dotychczas były odczytywane przez nasz zmysł wzroku za proste zakrzywiają się i zaczynają falować. Nieco rzadziej zdarza się również, że pacjenci skarżą się na obniżoną zdolność kontrastową i rozpoznawanie kolorów. Początkowo AMD manifestuje się w jednym oku, jednak wraz z postępem choroby dochodzi do rozwoju zwyrodnienia również w drugiej gałce ocznej. Co robić w przypadku wystąpienia takich objawów? Oczywiście warto wybrać się do okulisty i przeprowadzić odpowiednie badania. Kiedy sytuacja budzi nasze podejrzenia w domu możemy skorzystać z testu Amslera. Wzór oraz interpretacja tego testu dostępna jest w internecie w wielu publicznych domenach. 

Diagnostyka i rozpoznanie zwyrodnienia plamki przez lekarza

Okulistyczna konsultacja lekarska oparta jest zarówno o wywiad oparty na rozmowie z pacjentem jak i badanie przedmiotowe. W tej drugiej części badający lekarz może sprawdzić m.in. wartość ciśnienia śródgałkowego czy stan dna oka. Dla rozpoznania AMD stosuje się również bardziej specyficzne badania obrazowe. Pierwsze z nich to OCT - optyczna koherentna tomografia. Jest to próba nieinwazyjna i nie wymaga specjalnego przygotowania się przez pacjenta. Jego rolą jest nieruchome siedzenie i wpatrywanie się w soczewkę aparatu. W tym czasie lekarz uzyskuje obraz o wysokiej rozdzielczości, który jest przez niego interpretowany. Drugie ze specjalistycznych badań nosi nazwę angiografii fluoresceinowej. Dzięki podaniu przez żyłę specjalnego barwnika - fluoresceiny udaje się uwidocznić struktury dna oka. To badanie jest nieco dłuższe jednak również nie powinno sprawiać dużego dyskomfortu pacjentowi. 

Dwie postacie zwyrodnienia plamki i ich różnice

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem występuje w dwóch postaciach - suchej oraz wysiękowej. Ta druga jest znacznie rzadsza (10-15% przypadków), a jej leczenie odbywa się w sposób objawowy. Mowa tu o takich technikach jak terapia fotodynamiczna, zastrzyki doszklistkowe zawierające czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF). Warto pamiętać, że wysiękowa postać AMD ma zazwyczaj cięższy przebieg, a jej objawy ujawniają się szybciej. Nieco inaczej przedstawia się leczenie postaci suchej.

Postać sucha AMD - jak zapobiegać?

Niestety obecnie nie ma farmakologicznych oraz zabiegowych metod leczenia postaci suchej zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Wśród zaleceń wymienia się szczególnie środki spowalniające progresję choroby. Należą do nich suplementy zawierające antyoksydacyjne witaminy C oraz E, a także mikroelement w postaci cynku. Wśród substancji o działaniu zwalczającym wolne rodniki wyróżnia się również luteinę oraz zeaksantynę.

Suplementacja luteiny w zwyrodnieniu plamki

Luteina to związek chemiczny należący do grupy karotenoidów. Jednym z naturalnych i łatwo dostępnych produktów, które zawierają jej duże ilości są żółtka jaj. Ponadto luteina występuje w szpinaku, papryce czy też marchewkach, tak więc w warzywach wszystkich kolorów. Warto również zapamiętać, że obecność tłuszczy wpływa korzystnie na jej wchłanianie przez organizm.

Właściwości luteiny

Luteina to związek niezwykle ważny dla narządu wzroku. Wykazuje tam działanie protekcyjne wobec promieniowania ultrafioletowego. Tym samym opóźnia procesy degeneracyjne związane z czynnikami środowiskowymi. Stosowanie luteiny oczywiście nie daje gwarancji, że nigdy nie zachorujemy na AMD. Wśród wielu badań wykazano jednak jej korzystny wpływ na ryzyko chorób przewlekłych oczu - zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem oraz zaćmy. Luteina w aptece zwykle występuje w formie tabletek lub kapsułek. Często są to preparaty wieloskładnikowe o formule dostosowanej do potrzeb narządu wzroku. Kiedy mamy problemy z dostarczeniem jej wraz z pożywieniem warto zatem rozważyć suplementację. Taka kuracja jest szczególnie zalecana palaczom, którzy mają niższe stężenie karotenoidów w swoich organizmach.

Nie bójmy się wizytu u okulisty

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem to przewlekła choroba narządu wzroku. Choć istnieją środki jej zapobiegania, nie zawsze są one całkowicie skuteczne. Pamiętajmy jednak, że mamy wpływ na modyfikowalne, środowiskowe czynniki ryzyka takie jak odpowiednia dieta oraz rezygnacja z używek. Niestety leczenie częstszej postaci suchej AMD nadal nie jest specyficzne. Stosując się do zaleceń lekarskich można jednak skutecznie opóźnić progres choroby. Dlatego ważne jest, aby obserwując u siebie pierwsze objawy niezwłocznie udać się do okulisty.