Zespół metaboliczny, jego przyczyny i konsekwencje zdrowotne

Mianem zespołu metabolicznego określa się szereg określających ogólny stan ciała czynników, które mogą doprowadzić do rozwoju chorób przewlekłych. W konsekwencji stan ten może nie tylko predysponować do przedwczesnej śmierci, ale również znacznie pogorszyć jakość codziennego życia. Siedzący tryb życia, łatwa dostępność pokarmów typu fast-food i nieprawidłowe nawyki żywieniowe to niektóre z modyfikowalnych czynników ryzyka tego schorzenia. Czym zatem jest zespół X?

Kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego

Zespół metaboliczny jest zbiorem cech, które zwiększają ryzyko wystąpienia niektórych chorób jak miażdżyca, cukrzyca typu 2 oraz schorzenia układu sercowo-naczyniowego. Bagatelizowanie zespołu metabolicznego w skrajnych przypadkach może zatem doprowadzić do groźnych powikłań objawiających się dusznicą bolesną, chorobą wieńcową, nadciśnieniem płucnym, kardiomiopatią, spadkiem libido, stłuszczeniem wątroby czy zaburzeniami krążenia mózgowego. Metaboliczny zespół rozpoznawany jest poprzez kryteria IDF, by u chorego spodziewać się tego schorzenia należy wyszczególnić przynajmniej 3 z 5 następujących cech:

• powiększony obwód talii ( u kobiet andgt; 80 cm, a u mężczyzn andgt; 94 cm)

• stężenie cholesterolu HDL (tzw. dobrego cholesterolu) andlt;1,3 mmol/l (50 mg/dl) u kobiet oraz andlt;1,0 mmol/l (40 mg/dl) u mężczyzn

• glikemia na czczo na czczo ≥5,6 mmol/l (100 mg/dl) lub leczenie farmakologiczne cukrzycy typu 2.

• ciśnienie tętnicze skurczowe ≥130 mm Hg lub rozkurczowe ≥85 mm Hg, bądź leczenie rozpoznanego wcześniej nadciśnienia tętniczego

• poziom trójglicerydów andgt;1,7 mmol/l (150 mg/dl) lub leczenie hipertrójglicerydemii

Zespół metaboliczny i czynniki ryzyka

Dlaczego zespół metaboliczny jest tak ważnym problemem? Jest to schorzenie, które wynika między innymi z nieprawidłowego stylu życia. Modyfikując nasze codzienne nawyki da się mu zatem zapobiec. Niestety liczba diagnozowanych pacjentów wciąż jest bardzo duża. W ostatnim czasie wpłynął na to m.in. stres oraz siedzący tryb życia związany z okresem pandemii. Do innych czynników ryzyka możemy zaliczyć m.in. stosowanie używek (nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów), dietę zawierającą produkty przetworzone oraz wysokokaloryczne, niedoczynność tarczycy, brak odpowiedniej ilości aktywności fizycznej czy też wrodzone predyspozycje genetyczne. Polimetaboliczny zespół możemy podejrzewać nawet posługując się domowymi testami. Oprócz pomiaru obwodu talii niezwykle ważne są regularne badania ciśnienia tętniczego (to przekraczające 130 85 mm hg powinno nas zaniepokoić). Poziom glukozy we krwi oraz profil lipidowy możemy za to łatwo i tanio zmierzyć w laboratorium.

Jak częsty jest zespół metaboliczny w Polsce?

Niestety okazuje się, że zespół polimetaboliczny to powszechny problem, który wpływa na kształt ogólnego stanu zdrowia całego społeczeństwa. Według badań prowadzonych m.in. na Akademii Medycznej w Gdańsku oraz na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie problem zespołu metabolicznego może dotyczyć dziś nawet 20 % dorosłego społeczeństwa, a więc około 6 milionów mieszkańców Polski. Częściej występuje on u kobiet niż u mężczyzn na co wpływa m.in. otyłość spowodowana zmianami hormonalnymi w okresie postmenopauzalnym. Niektóre badania wprost sugerują, że nieleczony zespół metaboliczny powoduje 2 krotny wzrost ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych powodując 1,5 krotny wzrost śmiertelności całkowitej.

Zespół metaboliczny - leczenie i kontrola

Systematyczne kontrolowanie stanu naszego organizmu pozwala uchronić się przed chorobami. Również w przypadku zespołu metabolicznego ważne jest aby regularnie korzystać z pomocy lekarskiej. Specjalista medycyny rodzinnej powinien zakwalifikować pacjenta do leczenie i rozpoznać zespół metaboliczny na podstawie 3 z 5 kryteriów IDF. Dalsze leczenie może być wspomagane poprzez wspólną pracę lekarza, dietetyka, endokrynologa, psychologa czy też trenera personalnego. Kluczowa może być zmiana dotychczasowych nawyków - oprócz modyfikacji diety niezwykle ważna jest regularna aktywność fizyczna oraz przebywanie na świeżym powietrzu. Niestety otyłość brzuszna początkowo może uniemożliwiać uprawianie wielu sportów - by nie stracić motywacji warto zacząć delikatniej od szybkich spacerów, jazdy na rowerze czy też nordic walkingu.

Kontrola masy ciała i redukcja tkanki tłuszczowej

Wspólny wysiłek pacjenta oraz specjalistów może pomóc ograniczyć szkody, jakich doznał organizm w konsekwencji przewlekłego zespołu metabolicznego. Schorzenie to jest wyjątkowo podstępne bowiem jego objawy narastają w czasie, a zaburzenia z niego wynikające mogą trwale wpłynąć na nasze zdrowie. Warto jednak odpowiednio wcześnie podjąć stanowcze kroki ponieważ zespół metaboliczny jest jednostką ściśle powiązaną z naszym trybem życia. Wprowadzone przez nas zmiany mogą zatem przynieść wymierne efekty pozwalając cieszyć się dobrą kondycją psychofizyczną oraz długim życiem.