Zapalenie mięśnia sercowego - jakie są jego przyczyny i jak je leczyć?

Jedną z jednostek chorobowych, którymi zajmuje się kardiologia jest zapalenia mięśnia sercowego (ZMS). Choroba ta może nie tylko pogorszyć jakość codziennego funkcjonowania,  ale również doprowadzić do groźnych dla życia powikłań. Czy istnieją zatem sposoby by jej zapobiec? Jak leczyć zapalenie mięśnia sercowego? 

Przyczyna ZMS - pomyśl nad ostatnimi infekcjami

Zapalenie mięśnia sercowego to choroba o szerokiej etiologii. Za jego główną przyczynę uważa się zakażenia wywołane przez parwowirusy B19. Wśród wirusów odpowiedzialnych za ZMS możemy wyróżnić ponadto HHV-6, polio, HCV czy wirusa grypy oraz różyczki. Rzadziej może być to konsekwencją infekcji bakteryjnej, pierwotniakowej, pasożytniczej czy też grzybiczej. Na zwiększone ryzyko zachorowania na zapalenie mięśnia sercowego narażone są również osoby przyjmujące doksorubicynę, nadużywające alkoholu, a także pacjenci cierpiący na choroby autoimmunologiczne. 

Objawy zapalenia mięśnia sercowego 

Proces zapalny toczący się w tkankach serca doprowadza do uszkodzeń w obrębie jego komórek mięśniowych. W konsekwencji ich obumarcia dochodzi do spadku sprawności serca jako pompy. Upośledzony wyrzut krwi z lewej komory serca prowadzi do jej cofania się do lewego przedsionka. Może to doprowadzić do zastoju krwi w tzw. małym krążeniu płucnym co objawia się dusznością, kaszlem oraz odkrztuszaniem różowo zabarwionej wydzieliny. 

Różnicowanie zapalenia mięśnia sercowego i OZW

Proces zapalny spowodowany przez parwowirusa B19 (a więc najczęstszy czynnik) charakteryzuje się występowaniem objawów zbliżonych do ostrego zespołu wieńcowego. Jako, że OZW jest stanem zagrożenia życia bardzo ważne jest postawienie odpowiedniego rozpoznania. Bywa to trudne ponieważ zarówno zapalenie jak i ostry zespół wieńcowych charakteryzują się wzrostem troponin sercowych w badaniach laboratoryjnych. Decydującą rolę w diagnostyce odgrywa dopiero badanie koronarograficzne, które w zapaleniu mięśnia sercowego nie uwidacznia zmian w tętnicach wieńcowych. W przypadku występowania takich objawów jak duszność, ból w klatce piersiowej oraz upośledzona tolerancja wysiłku zalecana jest zatem szczególna ostrożność. 

Badania laboratoryjne i obrazowe w zapaleniu mięśnia sercowego

Jak wspomniano wyżej, diagnostyka różnicowa zapalenia mięśnia sercowego musi obejmować stany zagrożenia życia. Kiedy uda się je wykluczyć należy przeprowadzić pozostałe badania. Wyróżniamy wśród nich zarówno metody laboratoryjne jak i obrazowe. Wśród tych pierwszych o ZMS będzie mówić nam podwyższona wartość OB. Ponownie, często można zaobserwować wskaźniki dla troponin oraz kinazy kreatynowej przewyższające ustalone normy. Obecne mogą być również charakterystyczne zmiany w badaniu elektrokardiograficznym (EKG). Złotym standardem w rozpoznaniu zapalenia mięśnia sercowego pozostaje jednak nadal biopsja endomiokardialna. Pobrany w ten sposób wycinek mięśnia sercowego poddawany jest następnie badaniu histopatologicznemu. Zidentyfikowanie czynnika chorobotwórczego jest bardzo pomocne. Pozwala bowiem ustalić linię dalszego leczenia. W zapaleniu mięśnia sercowego spowodowanym przez wirusy często możemy zaobserwować także objawy zwiastunowe, które towarzyszą infekcji. Warto dodać, że w diagnostyce zapalenia mięśnia sercowego coraz częściej wykorzystywane jest również badanie rezonansu magnetycznego. 

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego

Odpowiednio postawione rozpoznanie oraz zidentyfikowanie czynnika etiologicznego pozwala na dobranie odpowiedniej linii leczenia. Wśród leków przyczynowych będziemy zatem wyróżniać np. antybiotyki przy ZMS spowodowanym przez bakterie czy leki przeciwwirusowe w analogicznej chorobie, za którą stoją wirusy. Ważne jest również wspomaganie czynności serca, która może być upośledzona. Wykorzystując różne grupy leków kardiologicznych, w leczeniu objawowym pożądanym efektem jest zwiększenie rzutu serca oraz jego odciążenie. W przypadku postaci podostrej zapalenia mięśnia sercowego chorzy narażeni są na wystąpienie powikłań w postaci rozwijającej się niewydolności serca. Bywa tak, że jedynym wyjściem jest wtedy przeszczep serca. 

Zalecenia zdrowotne w ZMS

Równie ważne jak odpowiednio dobrane leczenie jest dbanie o siebie. Jeżeli za przyczyną zapalenia serca stoją używki takie jak alkohol należy je odstawić jak najszybciej odstawić lub chociaż ograniczyć. Chorzy powinni również unikać forsownego wysiłku fizycznego. Choć może być to czasem trudne w ciężkich przypadkach zaleca się bezwzględny reżim łóżkowy. W leczeniu zapalenia mięśnia sercowego na tle wirusowym nie można stosować niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jest to ważne zwłaszcza w początkowych 2 tygodniach infekcji. Leki te mogą niekorzystnie wpływać na przebieg ZMS. Nie należy bagatelizować zaleceń lekarskich - zlekceważenie ich może doprowadzić nawet do przedwczesnego zgonu. Lista powikłań, które mogą wynikać z zapalenia mięśnia sercowego jest długa. Mowa tutaj m.in. o niewydolności serca, zaburzeniach jego rytmu, zatorach obwodowych, wstrząsie kardiogennym oraz kardiomiopatii rozstrzeniowej. 

Regularna kontrola stanu zdrowia i dbałość o formę fizyczną

Jak widać zapalenie mięśnia sercowego jest chorobą o niejednorodnym przebiegu. Bywa niezauważalne i łagodne, jednak w ciężkich przypadkach może nawet stanowić zagrożenie dla życia. Nie istnieje jednak niezawodny sposób by się przed nim uchronić. Na pewno warto dbać o ogólny stan naszego zdrowia. Jak wspomniano wyżej - jedną z najpowszechniejszych przyczyn ZMS jest infekcja wirusowa. By jej zapobiec należy przez cały rok systematycznie budować odporność organizmu. Wskazane są także sezonowe szczepienia np. przeciwko wirusowi grypy. W zapobieganiu i łagodzeniu przebiegu choroby pomocny jest także wysoki poziom sprawności fizycznej. Profilaktyka zapalenia mięśnia sercowego nie jest zatem czymś trudnym bądź kosztownym. Wprowadzenie jej zasad na pewno wpłynie korzystnie na nasze zdrowie i samopoczucie.