Pulsoksymetr - czy warto mieć go w domu?

Pulsoksymetry to urządzenia elektroniczne, które spotkać można na niemal każdym oddziale szpitalnym. Umożliwiają one szybki i bezbolesny pomiar saturacji (wysycenie tlenem) krwi tętniczej. W ostatnim czasie, przez pandemię COVID-19  pulsoksymetr  stał się popularnym narzędziem diagnostycznym wchodzącym w skład wielu domowych apteczek. Jak zatem działają i ile kosztują pulsoksymetry? Czy warto zakupić takie urządzenie na użytek prywatny?

Pulsoksymetr - podstawowe informacje

Odpowiednie wysycenie krwi tlenem to jeden z kluczowych parametrów związanych z funkcjonowaniem naszego organizmu. To właśnie tlen powiązany z cząsteczkami hemoglobiny jest transportowany przez nasz układ krwionośny by ostatecznie przeniknąć do komórek. Niewystarczające wskaźniki saturacji (wysycenia tlenem) mogą być jednym z czynników szczególnie obciążających organizm, zwłaszcza w powiązaniu z chorobami układu oddechowego. Choć historia pulsoksymetrów sięga 1 połowy XX wieku to urządzenia zbliżone do dzisiejszych zaczęły powstawać dopiero w latach 80-siątych. Pierwsze pulsoksymetry były wykorzystywane w warunkach klinicznych w Japonii.

Saturacja - wartości

Ustaliliśmy zatem, że wartość saturacji krwi tętniczej powiązana jest z jej wysyceniem tlenem. By zachować odpowiednie warunki funkcjonowania organizmu saturacja powinna oscylować w granicach ustalonych widełek. Według zaleceń prawidłowa wartość wysycenia hemoglobiny tlenem wynosi w granicach 95-98 % (u osób po 70 r.ż jest to 94-98%). Wyniki badania pulsoksymetrycznego kształtujące się powyżej tych wartości są rzadkie. Najczęściej zdarzają się one w warunkach szpitalnych co związane jest z równocześnie prowadzoną tlenoterapią. Zaniepokoić możemy się, kiedy wartości saturacji kształtują się poniżej poziomu 92 % wysycenia tlenem. Badanie pulsoksymetrem jest pewnym wskaźnikiem naszego stanu zdrowia, jednak nie powinniśmy go traktować bezkrytycznie. W przypadku wątpliwości podczas pomiaru domowego należy skontaktować się z lekarzem, który podejmie odpowiednie działania.

W jaki sposób pulsoksymetr mierzy saturację?

Badanie saturacji poprzez pulsoksymetr napalcowy należy do szybkich i bezbolesnych czynności diagnostycznych. Odbywa się ono poprzez nałożenie urządzenia na jeden z palców dłoni. Pulsoksymetr wysyła fale o określonej częstotliwości. Najczęściej jest to możliwe dzięki specjalnym diodom znajdującym wewnątrz przyrządu. Stopień pochłaniania fal przez tkankę pozwala prognozować poziom saturacji. Wolna hemoglobina pochłania bowiem fale w innym stopniu niż ta związana z tlenem. Dużym plusem badania pulsoksymetrycznego jest szybkość działania. Interpretacja wyniku możliwa jest już po kilkunastu sekundach, a pulsoksymetry najczęściej informują o gotowości poprzez alarm dźwiękowy oraz alarm wizualny.

Jakie są wskazania do badania pulsoksymetrem?

Badanie przeprowadzane przez pulsoksymetr jest bezbolesne i bezinwazyjne - nie istnieją zatem przeciwwskazania do jego przeprowadzenia, a także można je wykonać samemu w warunkach domowych. Istnieje z kolei szereg zaleceń do pomiaru saturacji. Są to m.in. choroby układu oddechowego, monitorowanie pacjenta w warunkach szpitalnych, niektóre zabiegi (bronchoskopia) czy też znieczulenie ogólne.

Pulsoksymetr napalcowy oraz stacjonarny - jakie są różnice?

Większość dostępnych dla prywatnych użytkowników pulsoksymetrów to urządzenia napalcowe. Charakteryzują się niewielkimi wymiarami oraz doskonale nadają się do użytku w domu. Innym rodzajem pulsoksymetru jest pulsoksymetr stacjonarny. Spotkać można go w szpitalach, zakładach opieki i innych placówkach zdrowia. Charakteryzuje się większymi wymiarami, które wynagradzane są poprzez dodatkowe funkcje. Należą do nich m.in. wykres tętna, częstotliwość oddechów czy też wartości ciśnienia tętniczego. Urządzenia stacjonarne potrafią także zapisywać trendy wartości oraz wyposażone są w bardziej zaawansowane alarmy wizualne oraz dźwiękowe. Większość pulsoksymetrów szpitalnych obrazuje także indeks perfuzji - wskaźnik diagnostyczny wykorzystywany w chorobach układu sercowo-naczyniowego oraz układu oddechowego.

Pomiar saturacji w domu

Pulsoksymetr używany w warunkach domowych może być urządzeniem wykorzystywanym w codziennej profilaktyce zdrowotnej. Pomiary saturacji przeprowadzane raz na jakiś czas są jednym ze wskaźników naszego aktualnego stanu zdrowia. By jednak wyniki badań przeprowadzanych przez nas w domu były wiarygodne należy pamiętać o kilku ważnych zasadach - w przeciwnym wypadku wartości saturacji mogłyby być zafałszowane. Najczęstszym błędem podczas wykonywania pomiarów saturacji jest nakładanie urządzenia na palec pomalowany lakierem (co ciekawe na wynik badania prawie nie wpływa ciemnoczerwony kolor lakieru). Pamiętajmy zatem, by udając się do szpitala pozbyć się lakieru choćby z jednego paznokcia. Podczas badania pulsoksymetrycznego pacjent powinien również unikać gwałtownych ruchów, a palce dłoni powinny być odpowiednio rozgrzane. Pomimo, że pulsoksymetr jest dość dokładnym urządzeniem (wskaźnik błędu wynosi ok. 2 %) na jego wskazania ma wpływ wiele czynników zewnętrznych.

Czy warto posiadać w domu pulsoksymetr napalcowy?

Odpowiedź na to pytanie zależy od kilku czynników m.in. wieku pacjenta, jego trybu życia (aktywność fizyczna, palenie tytoniu), stanu zdrowia oraz chorób współistniejących. Z pewnością współczesne pulsoksymetry należą do stosunkowo tanich urządzeń - najtańsze przyrządy można zakupić już za kilkadziesiąt złotych. Ich cena rośnie wraz z dodatkowymi funkcjami (alarm dźwiękowy, wizualny) oraz rodzajem zastosowanego wyświetlacza. Większość dostępnych na rynku urządzeń posiada bateryjne funkcje automatyczne wyłączanie co pozwala uniknąć przedwczesnemu rozładowaniu źródła zasilania. Pulsoksymetr obecny w domowej apteczce wydaje się być racjonalnym zakupem. Pamiętajmy jednak, że wyniki badań przeprowadzanych w warunkach domowych powinny być konsultowane ze specjalistami.