Orteza - rodzaje, funkcje, zastosowanie

Orteza to aparat ortopedyczny, który jest powszechnie stosowany podczas leczenia urazów różnych części ciała. Ten produkt ma zadanie podobne do klasycznego gipsu, który zakładany jest na złamania. Jednak orteza jest o wiele lżejsza i znacznie mniej ogranicza sprawność ruchową pacjenta niż opatrunek gipsowy. Ponadto znajduje ona zastosowanie w stabilizacji stawów, choćby podczas zerwań więzadeł czy odniesienia innych kontuzji. Orteza musi być jednak doskonale dopasowana do konkretnego urazu oraz rodzaju stawu, który ma usztywniać. Jakie są rodzaje ortez oraz zastosowanie poszczególnych typów? O tym oraz o funkcjach ortezy dowiesz się więcej z poniższego tekstu. 

Czym tak właściwie jest orteza i kiedy ją należy stosować?

Słowo orteza to skrót od nazwy ortopedyczna proteza. Jest to aparat ortopedyczny, który ma za zadanie utrzymać stawy w ściśle określonej pozycji i ograniczyć znacznie zakres ruchów, jakie można nimi wykonywać. To sprzęt medyczny, który zakładany jest na różnego rodzaju urazy, które wymagają skutecznego usztywnienia, ale jednocześnie nie jest konieczne założenie twardego i bardzo sztywnego gipsu, który dodatkowo sporo waży. Orteza jest lekka i znacznie podnosi komfort użytkowania, i sprawia, że w procesie rekonwalescencji poruszanie się przez osobę chorą nie jest tak bardzo utrudnione, jak w przypadku noszenia tradycyjnego gipsu. Orteza skutecznie chroni przed kolejnymi urazami oraz przyczynia się do zmniejszenia obrzęku pourazowego. Dodatkowo znacznie przyspiesza powrót do pełnej sprawności po przebytym urazie oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia komplikacji, dzięki temu, że odciąża mięśnie, stawy i więzadła w pobliżu uszkodzeń.

Jednym z podstawowych zadań ortezy jest ustabilizowanie stawu lub kończyny oraz zagwarantowanie osobie chorej wysokiego komfortu. Tego typu aparaty ortopedyczne stosuje się na przykład regularnie przy przewlekłych schorzeniach i urazach neurologicznych, takich jak uszkodzenie rdzenia kręgowego bądź ucisk na konkretny nerw, który wywołuje silny ból. Dobrze dopasowana orteza pozwoli go znacznie zmniejszyć i sprawia, że pacjent cierpi o wiele mniej niż, gdyby nie zdecydował się na stosowanie sprzętu medycznego. Ortezy bardzo często stosowane są także po operacjach i zabiegach, które naruszają strukturę kostną lub mięśnie, aby ograniczyć ryzyko powstania powikłań. To także sprzęt medyczny, który poleca się w przypadku złamań, skręceń stawów lub ich zwichnięć, a także przy stłuczeniach i innych uszkodzeniach kości, stawów lub mięśni, które wymagają stabilizacji oraz przy zerwaniach więzadeł - kontuzji prześladującej zawodowych sportowców.

Główne zalety ortezy

Orteza posiada wiele zalet, ze względu na które jest bardzo chętnie stosowana przez lekarzy. Wykonana jest z nowoczesnych materiałów wysokiej jakości. Są one lekkie i przede wszystkim umożliwiają swobodny przepływ powietrza, dzięki czemu skóra oddycha. Jest to bardzo ważne w kwestii higieny oraz komfortu osoby chorej. Dodatkowo odpowiedni przepływ powietrza pozwala unikać otarć i odparzeń, które mogą pojawiać się w przypadku zastosowania klasycznego gipsu. Sprawia to, że stosowanie ortezy jest o wiele bardziej komfortowe i mniej ryzykowne dla pacjenta. Dlatego też lekarze coraz częściej decydują się na stosowanie tego typu usztywnienia zamiast standardowego gipsu.

Dużą zaletą ortezy jest fakt, że ma ona regulację szerokości i dopasowania. Gdy obrzęk kończyny zaczyna powoli schodzić, można ją nieco mocniej zapiąć i tym samym znacznie lepiej dopasować. Dzięki temu zapewnia wysoką stabilność i doskonałe usztywnienie. W przypadku gipsu nie ma takiej możliwości, zakładany jest on na opuchniętą kostkę lub nadgarstek i z czasem staje się zdecydowanie luźniejszy właśnie ze względu na znikający stopniowo obrzęk. Kolejnym plusem ortezy jest możliwość ściągnięcia jej na przykład od kąpieli. Oczywiście należy to robić tylko i wyłącznie za zgodą lekarza, gdy ryzyko wystąpienia powikłań po urazie będzie już naprawdę niewielkie. Sprawia to jednak, że ortezę można nosić bardzo długo, bez zaniedbywania swojej higieny.

Orteza to doskonałe rozwiązanie w przypadku kontuzji u osób żyjących aktywnie oraz dla zawodowych sportowców. Pomagają one im w szybkim wyleczeniu urazu i umożliwiają bardzo szybkie powrót do pełnej sprawności. Dzięki temu, że mniej obciążają mięśnie i stawy, kończyna po ściągnięcu ortezy jest mniej zwiotczała, niż w przypadku ściągnięcia gipsu po kilku tygodniach jego bezustannego noszenia.

Różne rodzaje ortez

Jednym z podstawowych kryteriów podziału ortez jest to, w jaki sposób i z jakich materiałów zostały wykonane. Rozróżniamy tutaj ortezy sztywne, półsztywne oraz miękkie, nazywane inaczej elastycznymi. Każdy z tych rodzajów różni się zarówno astosowaniem, jak i tym, z czego został wykonany. Ortezy sztywne najczęściej wykonywane są z włókna węglowego lub włókna szklanego. Zapewniają wysoki poziom usztywnienia i znacznie ograniczają ruchy, które można wykonywać za pomocą umieszczonej w ortezie kończyny. Są to ortezy stosowane przy urazach, takich jak złamania lub skręcenia. Mają one na celu przyspieszyć proces rekonwalescencji. Używa się ich także do usztywnień kręgosłupa.

Modele półsztywne posiadają wytrzymały stelaż, ale jednocześnie są nieco bardziej elastyczne niż ortezy sztywne. Wykorzystuje się je najczęściej pomocniczo po wykonanych operacjach i zabiegach, jako dodatkową stabilizację, dzięki której pacjent będzie mógł szybciej wrócić do pełnej sprawności. Elastyczne ortezy stosowane są profilaktycznie, najczęściej przy przewlekłych chorobach reumatycznych. Wykonane mogą być z dzianiny lub neoprenu.

Kolejnym sposobem dzielenia ortez na różne rodzaje, jest ich zastosowanie. Z tego względu wyróżniamy szereg różnych produktów medycznych, które zakłada się na różne stawy i służą do stabilizacji różnych odcinków kręgosłupa oraz kończyn górnych i dolnych. Wyróżniamy tutaj między innymi kołnierz ortopedyczny, który służy do stabilizacji odcinka szyjnego kręgosłupa oraz gorset ortopedyczny stabilizujący odcinek piersiowy. Są także ortezy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, ortezy dłoni, ortezy nadgarstka, stawu barkowego i stawu łokciowego, a także ortezy kończyn dolnych, które służą do usztywnienia stawu skokowego, biodrowego lub kolanowego. W zależności od przeznaczenia poszczególne ortezy różnią się między sobą budową i wielkością oraz materiałami, z których zostały wykonane.

Najważniejsze jest odpowiednie dopasowanie

Podczas wyboru ortezy należy dokładnie przeanalizować wszystkie objawy i możliwe skutki niepożądane wynikające z urazu. Nie w każdym przypadku orteza będzie wskazana, zależy to w dużym stopniu od kwestii bardzo indywidualnych dla danego pacjenta. Decyzję o tym, czy należy stosować ortezę, czy jednak zdecydować się na gips lub inną formę usztywnienia kończyny lub kręgosłupa, powinien podjąć lekarz specjalista. W zależności od tego, czy problem wynika z uszkodzenia układu nerwowego, ruchowego, kostnego lub jeszcze innych elementów ludzkiego ciała, należy zgłosić się do odpowiedniego lekarza, zajmującego się ściśle określoną dziedziną. Dzięki temu można być pewnym jego wiedzy oraz doświadczenia. Pacjent musi stosować się do wszystkich zaleceń lekarza, w innym przypadku noszenie ortezy może nie przynieść oczekiwanych skutków.

Nieodpowiednio dopasowana orteza, zarówno w kwestii jej rodzaju i materiałów, z jakich została wykonana, jak i jeśli chodzi o jej rozmiar, może przynieść bardzo niekorzystne skutki. Zbyt ciasna będzie powodowała obrzęki i opuchnięcia oraz nawet może doprowadzić do niedostatecznego ukrwienia kończyny. Z kolei zbyt luźna nie zapewni odpowiedniej stabilizacji. Dlatego przed zakupem tego typu sprzętu medycznego ważna jest konsultacja lekarska i skorzystanie z porad specjalistów.