Niedobór witaminy B12 - czy może grozić także Tobie?

By utrzymać homeostazę naszego organizmu niezbędne jest systematyczne dostarczanie mu najważniejszych substancji odżywczych i witamin. Do ważnych związków, które pobieramy z pożywieniem należy witamina B12. W obecnych czasach wiele osób odczuwa objawy niedoboru witaminy B12 powstałe na skutek szkodliwych nawyków, nieodpowiedniej diety czy też zaburzeń wchłaniania. Jak ważna jest ta substancja, i jak zadbać o jej prawidłowy poziom w organizmie?

Informacje na temat witaminy B12

Witaminy to organiczne związki chemiczne o odmiennej budowie, które wspomagają procesy zachodzące w naszym ciele. Niektóre z tych substancji są wręcz niezbędne do utrzymania homeostazy organizmu oraz pełni zdrowia fizycznego oraz psychicznego. Związki te określane są jako egzogenne - oznacza to, że powinny być stale dostarczane z pożywieniem ponieważ nasze ciało nie syntetyzuje ich, bądź też produkcja witamin nie osiągana jest w wystarczającej ilości. Najprostszym podziałem witamin jest ich klasyfikacja na substancje rozpuszczalne w tłuszczach, które magazynowane są w tkankach organizmu (witaminy z grupy A,D,E,K) oraz na te rozpuszczalne w wodzie. Wśród wielu z nich wyróżnia się właśnie witaminę B12.

Budowa i funkcje witaminy B12

Inna nazwa tego organicznego związku chemicznego to kobalamina - jest to związane z atomem kobaltu znajdującego się centralnie w jej cząsteczce. W naszym organizmie witamina B12 jest syntetyzowana przez bakterie zasiedlające jelita. Jej doskonałym źródłem są także produkty zwierzęce. Rola witaminy B12 w organizmie obejmuje wiele bardzo ważnych procesów jak proces krwiotworzenia, do którego dochodzi w szpiku kostnym oraz uczestnictwo w oksydacji kwasów organicznych wewnątrz komórek. Ponadto witamina B12 pełni funkcję koenzymu w procesach metabolicznych niezbędnych do przemian w obrębie węglowodanów, białek oraz tłuszczów. Prawidłowy poziom witaminy B12 w organizmie wspomoże także pracę układu nerwowego, korzystnie wpłynie na stężenie lipidów we krwi oraz może wpływać na dobre samopoczucie.

Witamina B12 i jej naturalne źródła

Jak każdą z witamin również witaminę B12 możemy znaleźć w pożywieniu. Uważa się, że jej najlepsze źródła to produkty pochodzenia zwierzęcego. Mogą to być np. mleko, żółtko jaj oraz mięso. Uważa się, że niezwykle bogata w ten związek jest także wątróbka - a więc podrób często określany jako superfood. Osoby będące na diecie śródziemnomorskiej również znajdą w jadłospisie produkty zawierające duże ilości witaminy B12 - mogą to być ryby (tuńczyk, łosoś) czy też ostrygi i inne skorupiaki. Na problem niedoboru witaminy B12 mogą być zatem osoby praktykujące dietę wegetariańską bądź też wegańską. To właśnie tego typu osobom szczególnie zalecana jest suplementacja odpowiednimi preparatami pozwalającymi na wyrównanie poziomu B12. Weganie mogą spożywać również tzw. produkty fortyfikowane, a więc żywność roślinną wzbogaconą o substancje, które pozwalają pokryć zapotrzebowanie makro i mikroskładniki.

Niedobór witaminy B 12 i alkohol

Nie tylko jarosze powinni kontrolować poziom witaminy B12 we krwi. Na objawy niedobór witaminy B12 mogą być narażone również osoby przewlekle nadużywające alkoholu. Niestety, jak wskazują najnowsze badania problem ten staje się coraz powszechniejszy w naszym kraju. Używka ta ogranicza przyswajalność B12 poprzez zmniejszanie wydzielania czynnika wewnętrznego Castle'a niezbędnego do tego procesu. Ponadto alkohol zmniejsza ilość sekrecji kwasu solnego w świetle żołądka co sprzyja jego zasiedlaniu przez mikroorganizmy. Spożywanie nadmiernych ilości alkoholu przez długi czas może także rzutować na sprawność naszej wątroby, a jej prawidłowe funkcjonowanie powiązane jest z gromadzeniem i magazynowaniem witaminy B12.

Przyczyny niedoboru witaminy B12 - leki?

Również stosowanie niektórych leków może mieć wpływ na procesy wchłaniania zachodzące w naszym przewodzie pokarmowym. Warto o tym pamiętać szczególnie w kontekście terapii przewlekłych. Do leków, których długotrwałe przyjmowanie może doprowadzić do niedoboru witaminy B12 zaliczamy m.in. inhibitory pompy protonowej (a więc dość popularne środki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku), kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna) czy też doustne środki antykoncepcyjne. Wchłanianie witaminy B12 może być zaburzone również przez przewlekłe przyjmowanie jednego z najważniejszych leków wykorzystywanych w terapii cukrzycy - metforminy.

Objawy niedoboru witaminy B12

Skutki niedoboru witaminy B12 najczęściej nie pojawiają się od razu - substancja ta jest bowiem magazynowana w mięśniach oraz w wątrobie, dlatego jej zapasy starczają jeszcze na pewien czas zanim pojawią się objawy awitaminozy. Często na niski poziom witaminy B12 mogą być narażone osoby starsze. Wśród najpoważniejszych objawów niedoboru kobalaminy wyróżnia się m.in. niedokrwistość (jej efektem może być ogólne osłabienie organizmu, zawroty głowy oraz szybsza męczliwość) oraz degenerację struktur ośrodkowego układu nerwowego co może prowadzić do problemów natury neurologicznej. Oprócz brak witaminy doprowadza do zmian w błonie śluzowej żołądka prowadząc do zaburzenia wchłaniania innych ważnych substancji (może to dotyczyć np kwasu foliowego również powiązanego z prawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego).

Niedokrwistości i niedobór B12

Ciągłe zmęczenie i bladość mogą być objawami anemii wywołanej niedokrwistością. Niestety niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 jest dość powszechnym schorzeniem. Niedobór witaminy B12 powoduje spadek ilości czerwonych krwinek syntetyzowanych przez nasze ciało. Jest to związane z upośledzonym wytwarzaniem kwasów nukleinowych, a więc materiału genetycznego. Niedokrwistości wywołane witaminą B12 często dają obraz erytrocytów makrocytarnych - na skutek upośledzonych podziałów czerwonych krwinek powstają komórki o większej objętości, które nie potrafią tak efektywnie przenosić tlenu do tkanek naszego ciała - efektem tego jest osłabienie, duszność, zawroty głowy i zwiększona męczliwość.

Choroby jamy ustnej

Zaburzenia poziomu witaminy B12 mogą także doprowadzać do zmian w obrębie górnych odcinków przewodu pokarmowego. Może to wywołać skłonność do powstawania owrzodzeń, a także stanów zapalnych języka. Wśród objawów obejmujących jamę ustną można wyróżnić także uczucie mrowienia oraz stany właściwe zapaleniu jak zaczerwienienie oraz pieczenie.

Niedobór witaminy B12 i problemy neurologiczne

To właśnie upośledzone funkcjonowanie układu nerwowego być najpoważniejszym skutkiem niedoboru witaminy B12. Objawy ze strony tego układu mogą być bardzo różne ze względu na wiele ról jakie pełni. Brak odpowiedniej ilości B12 powoduje m.in. uszkodzenia włókien nerwowych, które prowadzą do parestezji - przykrych wrażeń czuciowych, które mogą mieć charakter mrowienia, kłucia czy też pieczenia. Ponadto u niektórych osób mogą pojawić się problemy z poruszaniem oraz utrzymaniem równowagi. Niedobory wywołane witaminą B12 mogą doprowadzić nawet do uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w konsekwencji do ślepoty. Stan ten może mieć zatem naprawdę przykre konsekwencje.

Niedobór witaminy B12 i badania laboratoryjne

Zaburzenia związane z nieprawidłowym poziomem B12 często przed wystąpieniem objawów mogą być podejrzewane po rutynowym badaniu krwi. Niedokrwistość megaloblastyczna związana ze zmianami w budowie czerwonych krwinek w badaniach laboratoryjnych może wskazywać na zawyżoną wartość parametru MCV - a więc na zwiększoną średnią objętość tych komórek. Podejrzenie to, po konsultacji z lekarzem może być dla nas impulsem do wykonania dodatkowych badań krwi obejmujących np. pomiary stężeń kwasu metylomalonowego, transkobalaminy (bierze udział w transporcie witaminy B12) i homocysteiny (jej nadmiar może nasilać problem miażdżycy w konsekwencji prowadząc do powikłań zdrowotnych ze strony układu sercowo-naczyniowego). Pamiętajmy, że systematyczne badania diagnostyczne mogą pomóc nam w porę uniknąć choroby dzięki podjęciu szybkich działań.

Zapotrzebowanie na witaminę B12

Ilość witaminy B12, którą powinniśmy przyjmować każdego dnia zmienia się wraz z wiekiem. Największe zapotrzebowanie na ten związek pojawia się w okresie dorastania i utrzymuje przez dorosłość. Zwiększoną podaż witaminy B12 powinny rozpatrzyć kobiety karmiące piersią, w tym wypadku warto suplementować także kwas foliowy. Wartości zapotrzebowania na witaminę B12 w zależności od wieku z łatwością można znaleźć w internecie. Warto jednak skonsultować nasze przemyślenia z lekarzem specjalistą, farmaceutą bądź też dietetykiem.

Nadmiar witaminy B 12 - czy jest szkodliwy?

Objawy niedoboru witaminy B12 występują znacznie częściej niż jej nadmiar. Jest to związane z procesami, które nasz organizm podejmuje by ją usunąć. Kobalamina, jako witamina rozpuszczalna w wodzie wydalana jest wraz z moczem, bardzo trudno jest zatem osiągnąć jej nadmiar. Uważa się, że przyjmowanie zbyt dużych ilości suplementów witaminy B 12 może czasem doprowadzić do reakcji alergicznych.

Jak wyeliminować przyczyny niedoboru witaminy B12 w organizmie?

Powszechność problemów zdrowotnych wywołanych przez niedobór witaminy B12 sprawia, że na rynku farmaceutycznym dostępny jest szereg preparatów i suplementów diety różnych producentów mających za zadanie pokryć zapotrzebowanie na ten związek chemiczny. Jak wspomniano wyżej witamina B12 obecna jest w wielu produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Osoby cierpiące na zaburzenia wchłaniania bądź też wrodzony niedobór czynnika zewnętrznego po konsultacji ze specjalistą powinny rozważyć regularną suplementację. Witamina B12 wchodzi w skład wielu popularnych, tanich i dostępnych preparatów zarówno indywidualnie jak i jako składnik preparatów wielowitaminowych. Produkty te najczęściej dostępne są bez recepty. Przy wyborze odpowiedniego dla nas suplementu zwróćmy uwagę na dawkę witaminy B12. Dobrze, jeśli produkt przy okazji będzie też obniżał poziom homocysteiny. W aptekach popularne są preparaty będące mieszanką kobalaminy oraz kwasu foliowego.

Znaczny niedobór witaminy B12 w organizmie

W przypadkach, kiedy niedobory witaminy B12 są poważne, a chory wymaga szybkiego wyrównania ich poziomu można pomyśleć o dostarczaniu tego związku drogą domięśniową w postaci zastrzyków. Ten sposób podania jest też zalecany w przypadku osób cierpiących na upośledzone wchłanianie witaminy B12. Roztwory witaminy B12 do iniekcji dostępne są w aptekach na receptę. Ich użycie i dawkowanie określane jest przez lekarza. Zastrzyki z witaminy B12 są niestety znacznie droższe niż witamina B12 w postaci tabletek czy kapsułek. Co ciekawe do korzystania z nich przyznają się niektórzy celebryci. Są to m.in. Madonna, Brad Pitt oraz Katy Perry - według gwiazd zastrzyki takie gwarantują przypływ witalności oraz pomagają kontrolować masę ciała. Nie zalecamy jednak prowadzić tego typu eksperymentów na własną rękę.