Niedobór magnezu - jak się przed nim uchronić?

Prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu warunkowane jest przez symbiozę pracy układów, narządów oraz tkanek. Jest to możliwe m.in. dzięki utrzymywaniu odpowiedniego stężenia substancji ''zasilających'' ciało. Jednym z ważnych czynników wpływających na procesy metaboliczne jest poziom magnezu. Jego istotna rola w organizmie sprawia, że niedobór magnezu może prowadzić do poważnych dolegliwości zdrowotnych. Jak zatem temu zapobiec?

Magnez - pierwiastek życia

Organizm człowieka składa się ze związków organicznych (zawierających atom węgla w centrum cząsteczki) jak białka czy tłuszcze oraz nieorganicznych do których należy np. woda czy kwas solny. Substancje te uzupełnione są również o prostsze związki zwane pierwiastkami. Mogą one wchodzić w skład bardziej skomplikowanych struktur chemicznych bądź też w formie wolnej lub zjonizowanej uczestniczyć w reakcjach utrzymujących prawidłowy metabolizm. Pierwiastki występujące w organizmie człowieka dzieli się na mikroelementy (pierwiastki śladowe - ich dzienne zapotrzebowanie wynosi poniżej 100 mg na dobę) oraz makroelementy (pierwiastki główne o odpowiednio wyższym dziennym zapotrzebowaniu). Do makroelementów zalicza się fosfor, wapń, chlor, potas, sód, siarkę, wodór, azot, tlen, węgiel oraz właśnie magnez. Przyjrzymy się zatem jak stężenie magnezu w organizmie wpływa na zachodzące w nim procesy.

Prawidłowe stężenie magnezu

Ustaliliśmy zatem, że magnez jest makroelementem, którego zalecane dzienne spożycie przekracza wartość 100 mg. Jaka jest to właściwie wartość? Różne źródła wskazują na dobowe zapotrzebowanie na poziomie 300-320 mg dla kobiet oraz odpowiednio 400-420 mg dla mężczyzn. Niski poziom magnezu może jednak pojawić się pomimo przyjmowania takiej ilości tego związku. Jest to spowodowane tym, że zapotrzebowanie na pierwiastek życia zależne jest nie tylko od płci, ale również od wieku czy rodzaju wykonywanej pracy. Niedoborem magnezu szczególnie zagrożeni mogą być sportowcy oraz osoby regularnie ćwiczące fizycznie. Należy również pamiętać, że ilość dostarczonego z pożywieniem magnezu nie jest równoważna z przyswojeniem tego pierwiastka w całości. Wchłanianie magnezu wspierane jest m.in. przez kwaśne środowisko dlatego warto suplementować go w obecności posiłków bogatych w witaminę C. Również witamina B6 zwiększa przyswajalność magnezu. Biodostępność tego pierwiastka może także się zmniejszyć. Alkohol oraz kawa zmniejszają wchłanianie magnezu. Takie właściwości czasem przypisuje się także błonnikowi oraz szczawianom wchodzącym w skład niektórych rodzajów żywności. Warto wiedzieć, że nadmierny i ciągły stres również może być ryzykiem niedoboru magnezu.

Objawy niedoboru magnezu w organizmie

Niedobory magnezu zdarzają się powszechnie, a jego znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania ciała jest znaczące. Warto zatem wiedzieć jak może objawiać się zbyt niski poziom tego pierwiastka. Jednym z najczęstszych powikłań może być osłabienie mięśni oraz skłonność do występowania zjawisk określanych jako skurcze mięśni. Zbyt niskie stężenie jonów przewodzących sygnały w przestrzeni pozakomórkowej może powodować nadwrażliwość komórek mięśni na sygnały pochodzące z układu nerwowego. Skurcze mięśni spowodowane przez niedobór magnezu dotykają głównie mięśnie łydek. Skutki niedoboru magnezu obejmują również inny ważny mięsień, a więc serce. Zaburzenia rytmu serca powstałe na skutek niedoboru magnezu mogą indukować arytmię oraz jego niedokrwienie. Zmiany takie można uwidocznić podczas badania EKG. Magnez oprócz obecności w mięśniach pełni także funkcję budulcową wchodząc w skład tkanki kostnej. Jego prawidłowy poziom pozwala także zapobiec nadmiernemu wypadaniu włosów oraz łamliwości paznokci. Znaczenie magnezu objawia się również w syntezie kwasów nukleinowych budujących nasz materiał genetyczny. Choć objawy te są nieswoiste ich zauważenie powinno być dla nas impulsem do odwiedzenia specjalisty, który doszuka się przyczyny niedoboru magnezu w organizmie oraz zaproponuje odpowiednie kroki terapeutyczne służące wyrównaniu poziomu tego makroelementu.

Leki moczopędne i niski poziom magnezu

Hipomagnezemia może być spowodowana również przez przyjmowane przez nas leki. Leki diuretyczne, a więc zwiększające wydalanie moczu przez nerki mogą powodować niedobór magnezu z towarzyszącymi mu hipokalcemią (niedoborem wapnia) oraz hipokalemią (małe stężenie potasu). By uniknąć takich działań niepożądanych podczas terapii farmakologicznej diuretykami często prowadzi się suplementację chlorkiem potasu oraz związkami magnezu, która ma zapobiec zaburzeniom elektrolitowym.

Oznaczenia stężenia magnezu

Poziom magnezu w organizmie możemy łatwo zmierzyć za pomocą powszechnych badań laboratoryjnych. Materiałem do jego oznaczenia jest surowica krwi. Krew do analizy powinno pobierać się rano po około 13-14 godzinach głodzenia poprzedniego dnia. Fizjologicznie stężenie magnezu w surowicy powinno u dorosłej osoby mieścić się w wartościach od 1,3 do 2,7 mg/dL. O hipomagnezemii możemy mówić już, kiedy niedobór magnezu przekracza wartość mniejszą od 1 mg/dL. Warto jednocześnie dodać, że nawet wysokie stężenie tego pierwiastka w surowicy może świadczyć o niedoborze magnezu, jeżeli towarzyszą temu dokuczliwe objawy. Jest to spowodowane tym, że na skutek przewlekłego niedoboru magnez jest transportowany z tkanek jak kości oraz mięśni do krwi. Wzrost stężenia pierwiastka w surowicy powoduje jego niedobór w innych miejscach organizmu.

Niedobór magnezu - jak mu zapobiec?

Wyrównanie poziomu tego makroelementu powinno przebiegać zależnie od przyczyny niedoboru magnezu. Pierwszym krokiem często jest jednak odpowiednia modyfikacja diety, na którą powinny składać się produkty bogate w magnez. Można do nich zaliczyć np. nasiona roślin strączkowych, ziarna zbóż, szpinak, kasza gryczana, orzechy, migdały, pestki dyni czy nawet ziemniaki. Dla fanów słodyczy również znajdzie się dobra informacja - gorzka czekolada jest świetnym źródłem magnezu. Wspomagająco możemy rozważyć picie wody. Wody mineralne o odpowiednim składzie posiadają na etykiecie listę zawartych elektrolitów w odpowiednich stężeniach. Jak wspomniano wyżej niedobór magnezu może być spowodowany również przez zaburzenia wchłaniania w świetle przewodu pokarmowego. Jednym z działań może być zatem przyswajanie go w obecności kwaśnych produktów oraz tych zawierających witaminę B6. Osoby cierpiące na chorobę wrzodową po konsultacji lekarskiej mogą korzystać także z leków określanych jako inhibitory pompy protonowej - wpłynie to na jego wchłanianie.

Przegląd preparatów magnezu dostępnych na rynku

Na rynku farmaceutycznym istnieje wiele produktów pomagających zwalczyć objawy hipomagnezemii. Wybierając odpowiedni dla nas powinniśmy zakupić te określane jako leki, a nie suplementy diety. Produkt taki powinien być opatrzony odpowiednią ulotką zawierającą przeciwwskazania jak i działania niepożądane powodowane przez nadmiar magnezu w organizmie. Cena dobrej jakości produktów zawierających magnez nie różni się znacznie od ich najtańszych odpowiedników. Warto zatem dopłacić tak, aby być usatysfakcjonowanym. Nie podejmujmy również działania na własną rękę - brak magnezu we krwi może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, dlatego po wykryciu jego niedoboru wzrost jego poziomu powinien przebiegać pod okiem lekarza. W skrajnych przypadkach złe stosowanie leków może doprowadzić również do niebezpiecznej dla zdrowia hipermagnezemii.

Zbyt wysoki poziom magnezu we krwi

Hipermagnezemia to inaczej nadmierne stężenie magnezu. Podobnie jak objawy niedoboru magnezu, również jego nadmiar może być niestety groźny dla zdrowia. Dlatego tak ważna jest odpowiedzialna i zrównoważona suplementacja. Hipermagnezemia często objawia się nudnościami z towarzyszącymi wymiotami, zaczerwienieniem twarzy, osłabieniem mięśni oraz drżeniem. Objawy te powinny być dla nas alarmującym sygnałem na to, że trzeba udać się do lekarza, a nawet wezwać pogotowie ratunkowe. 

Rola magnezu - podsumowanie

Magnez to pierwiastek z grupy makroelementów, który wymiernie wpływa na homeostazę organizmu. Jego prawidłowe stężenie określone jest m.in. przez widełki zawartości w surowicy krwi. Przyczyna niedoboru magnezu może być związana z zaburzeniami wchłaniania. Wpływa na nią również źle zbilansowana dieta, dlatego w przypadku hipomagnezemii warto odpowiednio zmodyfikować nawyki żywieniowe. Kolejnym krokiem może być dobranie odpowiedniego leku bądź też dobrej jakości suplementu zawierającego magnez. Pamiętajmy jednak by robić to odpowiedzialnie, gdyż zarówno hipomagnezemia jak i hipermagnezemia mogą być niebezpieczne dla zdrowia.