Leczenie otyłości - jakie mamy dziś metody?

Otyłość to jeden z palących problemów społeczeństw wysoko rozwiniętych. Choć jest powiązana z dobrobytem może prowadzić do wielu szkodliwych dla zdrowia następstw. Zrzucenie nadmiarowych kilogramów zazwyczaj nie jest proste. Istnieją jednak sposoby wspomagające ten proces. Można wśród nich wyróżnić zmianę stylu życia, leczenie farmakologiczne oraz zabieg chirurgiczny. Na czym polegają?

Otyłość - problem cywilizacyjny 

Choć zdawałoby się, że poziom rozwoju danego państwa prowadzi do poprawy ogólnego stanu zdrowia jego obywateli nie zawsze tak jest. Potwierdzeniem tego jest epidemia chorób cywilizacyjnych, z którymi boryka się głównie społeczeństwo krajów Ameryki Północnej oraz Europy. Jedną z głównych przyczyn wywołujących te choroby jest nadmierna masa ciała. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia w Polsce nadwaga dotyka około 60 % dorosłych obywateli. Co czwarty z kolei zmaga się z otyłością, a tendencja ta nadal się zwiększa. 

Powikłania otyłości - lista jest długa 

Jednym z pierwszych objawów nadmiernej masy ciała jest zmiana proporcji ciała. Tkanka tłuszczowa gromadzi się odmiennie w zależności od płci: u mężczyzn w okolicach brzucha natomiast u kobiet także w okolicach ud, piersi oraz pośladków. Takie zmiany nie tylko obniżają poczucie atrakcyjności, ale również utrudniają codzienne funkcjonowanie. W zależności od czasu w jakim jesteśmy narażeni na otyłość rośnie także ryzyko chorób tętniczych. Wśród głównych można tu wymienić m.in. cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, zwiększoną predyspozycję do nowotworzenia oraz chorobę wieńcową. Ta lista jest jednak znacznie dłuższa i skupiając się wyłącznie na powikłaniach otyłości możnaby napisać cały artykuł. 

Otyłość - diagnostyka i rozpoznanie 

Nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w przebiegu otyłości prowadzi do zmiany wyglądu. Nie da się jednak jej rozpoznać wyłącznie na tej podstawie. Najistotniejszym wskaźnikiem w diagnostyce otyłości jest BMI czyli stosunek wzrostu (w metrach) ^2 podzielony przez masę ciała. W skali tej wartość prawidłowa to 18,5-24,9. Przy wartości BMI 25-29,9 mówimy o nadwadze. Tu sytuacja nie jest jeszcze dramatyczna, ale powinna być dzwonkiem alarmowym. Z kolei wysokie wartości BMI to odpowiednio 30-34,9 dla otyłości 1 stopnia, 35-39,9 dla otyłości 2 stopnia oraz powyżej 40 dla otyłości 3 stopnia (olbrzymiej). Dodatkowym badaniem przy rozpoznaniu otyłości jest pomiar obwodu talii pozwalający potwierdzić lub wykluczyć otyłość brzuszną. 

Zespół metaboliczny u otyłych pacjentów 

Osoby otyłe mają dodatkowo zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego, który charakteryzuje się: obwodem talii > 94 u mężczyzn i > 80 u kobiet, stężeniem TG we krwi powyżej 150 mg/dl, stężeniem cholesterolu HDL < 40 mg/dl u mężczyzn oraz < 50 mg/dl u kobiet, wartościami ciśnienia tętniczego > 130 dla skurczowego oraz > 85 dla rozkurczowego, a także stężeniem glukozy we krwi > 100 mg/dl lub leczeniem doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi. Współistnienie tych zmian jest równoznaczne ze znaczącym wzrostem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego oraz rozwoju cukrzycy typu 2. 

Jak radzić sobie z nadmierną masą ciała?

Odchudzanie nie wydaje się przesadnie skomplikowanym procesem. Paradoksalnie jednak w wielu przypadkach jest bardzo trudne. Na predyspozycje do tycia składają się bowiem nasze geny, styl życia, sytuacja socjoekonomiczna oraz nawyki żywieniowe. Pocieszające jest to, że jedynym z nich, których nie da się modyfikować są geny. Na pozostałe mamy wpływ. Koniecznym warunkiem prowadzącym do spadku masy ciała jest ujemny bilans kaloryczny. By go osiągnąć możemy zastosować dwa podstawowe środki. 

Analiza nawyków żywieniowych i aktywność fizyczna

To najskuteczniejsze sposoby na walkę z otyłością. W pierwszym kroku warto zastanowić się jak wygląda nasza codzienna dieta - czy dominują w niej węglowodany, z ilu składa się posiłków, czy podjadamy itd. Dobrym pomysłem może być także konsultacja dietetyczna - odpowiedni specjalista nie tylko wskaże nam błędy w żywieniu, ale również zaproponuje sensowne alternatywy. Ważne jest bowiem by nie narzucać sobie zbyt restrykcyjnych diet - te w dłuższej perspektywie mogą nas jedynie zniechęcić. Podobnie rzecz ma się do aktywności fizycznej, która jest równie ważna. Należy pamiętać by dostosować ją do naszych obecnych możliwości. 

Farmakologiczne leczenie otyłości 

Od kilku lat dostępne są leki wspomagające proces leczenia otyłości. Warto jednak zaznaczyć, że samo przyjmowanie leków nie rozwiązuje całkowicie problemu, a i same farmaceutyki mają swoje skutki uboczne. Wśród głównych grup tych leków wyróżniamy inhibitory lipaz, buproprion, nalokson oraz analogi ludzkiego glukanopodobnego peptydu 1. Oto krótki opis ich działania:

• Orlistat - dziś wykorzystywany bardzo rzadko. Jego działanie nie wpływa na poczucie głodu oraz sytości. Wpływa on natomiast na ograniczenie wchłaniania tłuszczów w przewodzie pokarmowym ułatwiając tym samym uzyskanie ujemnego bilansu kalorycznego. 
• Naltrekson i bupropion - leki te najczęściej zaleca się osobom zmagającym się z uzależnieniami. W przeciwieństwie do orlistatu zwiększają one poczucie sytości. Mają także wpływ na układ nagrody, który przestaje nadmiernie kojarzyć jedzenie z przyjemnością. 
• Liraglutyd - jeden z leków wykorzystywanych w politerapii cukrzycy. Wspomaga zmaganie się z otyłością zwiększając uczucie sytości oraz redukując głód. 

Należy pamiętać, że decyzję co do włączenia leków wspomagających utratę masy ciała powinien podejmować lekarz. Terapia taka wiąże się też zazwyczaj z dodatkowymi kosztami zakupu leków, nie każdy może zatem sobie na nią pozwolić. 

Chirurgiczne leczenie otyłości - operacja bariatryczna 

Jedną z metod leczenia otyłości jest zabieg bariatryczny. Operacja ta ma na celu zmniejszenie pojemności żołądka co prowadzi do zmniejszonego wchłaniania w jego świetle. By w ogóle rozważać jednak taką operację konieczne jest spełnienie określonych warunków. Należą do nich otyłość olbrzymia, a także otyłość występująca z cukrzycą typu 2 lub innymi powikłaniami nadmiernej masy ciała. W przebiegu zabiegu bariatrycznego występują również pewne przeciwwskazania. Ważna jest współpraca na linii chory lekarz oraz pełna świadomość skutków zabiegu. Operacja ta jest bezwzględnie przeciwwskazana osobom z zaburzeniami krzepnięcia, przewlekłymi i nieuleczalnymi chorobami oraz osobom w stanie ciężkim, osobom z niektórymi zaburzeniami psychicznymi, a także kobietom planującym ciąże w ciagu następnego roku. 

Rodzaje zabiegów bariatrycznych 

Obecnie istnieje kilka metod wykonywania operacji bariatrycznych, a wybór ten powinien być dobrany indywidualnie do każdego chorego. Podstawowym podziałem w chirurgii bariatrycznej są operacje restrykcyjne (zmniejszające pojemność żołądka) oraz zmniejszające wchłanianie (ominięcie żółciowo-trzustkowe oraz ominięcie żołądkowo-jelitowe). Operacje te mogą być wykonywane techniką laparoskopową - pozwala to na szybszą rehabilitację pooperacyjną chorego oraz poprawia efekt kosmetyczny zabiegu. Długoletnia skuteczność operacji bariatrycznych jest dosyć wysoka i wynosi około 80%. 

Działanie dziś to zabezpieczenie jutra 

Bez wątpienia problem otyłości jest jednym z wyzwań XXI wieku, z którymi mierzymy się w naszym kraju. Jak zauważają specjaliści w najbliższych latach skala nadmiernej masy ciała naszej populacji może się zwiększać. Ważne jest zatem by mieć świadomość negatywnych efektów zdrowotnych takiego stanu. Na szczęście w dzisiejszych czasach dostępność do informacji promujących zdrowy tryb życia jest bardzo duża, dlatego rozpoczęcie zmian jest możliwe. Podejmując się próby poprawy komfortu codziennego życia nie bójmy się korzystać ze wsparcia bliskich, lekarzy oraz specjalistów z zakresu żywienia.