Kiedy podejrzewać niedoczynność przytarczyc?

Przytarczyce to niepozorne, zazwyczaj parzyste gruczoły położone na szyi. Wiele osób nawet nie zdaje sobie spawy z faktu ich istnienia. Są jednak istotne dla funkcjonowania organizmu biorąc udział w regulacji gospodarki wapniem oraz fosforem co przyczynia się m.in. do stanu kości. Niekiedy dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu przytarczyc. Jakie mogą być przyczyny tego stanu i jakie są objawy?

Przytarczyce - budowa 

Przytarczyce należą do organów endokrynnych, a więc takich, które wydzielają substancje regulujące pracę organizmu. Pomimo ich niewielkich rozmiarów, prawidłowa praca przytarczyc jest niezbędna dla utrzymania homeostazy. Większość osób posiada 2 pary przytarczyc położonych symetrycznie. Zdarzają się jednak osoby o innej ilości tych organów, czasem ich liczba może być większa lub mniejsza od 4. Czasem te różnice w anatomii mogą być przyczyną komplikacji zabiegów chirurgicznych związanych z przytarczycami. 

Rola prawidłowo funkcjonujących przytarczyc w organizmie 

Choć przytarczyce cechują się niewielkimi rozmiarami są bardzo istotne dla zdrowia. Przytarczyce wydzielają bowiem parathormon. Hormon ten jest czynnikiem regulującym poziom wapnia we krwi. Wapń pozyskiwany jest z kości oraz poprzez odzyskiwanie z kanalików nerkowych. Parathormon przeciwnie do stężenia wapnia ma także wpływ na obniżenie fosforanów w krwi. Wynika z tego następująca zależność: zbyt duże wydzielanie parathormonu sprzyja demineralizacji kości - stają się one bardziej kruche i podatne na złamania. Niedobór parathormonu powoduje natomiast hipokalcemię (zbyt niskie stężenie wapnia we krwi), której skutkiem może być tężyczka. 

Pierwotna niedoczynność przytarczyc

Jednym z najczęstszych zaburzeń w zakresie czynności przytarczyc jest ich pierwotna niedoczynność. Co ciekawe jest ona najczęściej związana z zabiegami operacyjnymi w obrębie zlokalizowanej bardzo blisko tarczycy. Nie zawsze podczas takiego zabiegu udaje się oszczędzić tkankę przytarczyc. Jednak nawet w przypadku takiego obrotu spraw dysfunkcja w większości przypadków trwa tylko przez pewien czas. Inne, rzadsze przyczyny pierwotnej niedoczynności przytarczyc to m.in. choroby autoimmunologiczne czy zabiegi radioterapii w obrębie szyi. 

Objawy niedoczynności przytarczyc 

Nie zawsze da się łatwo zaobserwować niedoczynność przytarczyc. Objawy bowiem nie są swoiste. Pacjenci najczęściej skarżą się na bóle głowy, osłabienie, skurcze mięśni z towarzyszącym bólem, labilność emocjonalną czy nietypowe mrowienia kończyn i okolicy ust. W przebiegu niedoczynności przytarczyc może dochodzić również do zwiększonej łamliwości włosów oraz pogorszenia kolorytu i elastyczności skóry. 

Diagnostyka czynności przytarczyc 

Podstawą diagnostyki niedoczynności przytarczyc jest wywiad i badanie lekarskie. Jeśli obserwujemy u siebie niepokojące symptomy, po pomoc najlepiej zgłosić się w pierwszej kolejności do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. By postawić odpowiednie rozpoznanie niezbędne jest wykonanie również badań laboratoryjnych. Zalicza się do nich pomiar stężeń elektrolitów we krwi. Należą do nich wapń, potas, magnez oraz sód. Badania te powinny być uzupełnione o ocenę wydalania wapnia z moczem. W przypadku podejrzenia zaburzeń przytarczyc lekarz rodzinny kieruje chorego do jednostki specjalistycznej obejmującej leczenie zaburzeń endokrynologicznych. Tam diagnostyka wzbogacana jest o kolejne badania. Charakterystyczne dla pierwotnej niedoczynności przytarczyc wyniki to obniżone stężenie wapnia, zwiększone stężenie fosforanów oraz niski lub wręcz nieoznaczalny poziom parathormonu. 

Leczenie niedoczynności przytarczyc 

Zaburzenia poziomu elektrolitów mogą być niebezpieczne dla zdrowia. W leczeniu zatem ważne jest ich wyrównanie. Kluczowe jest utrzymanie fizjologicznego poziomu stężenia jonów wapnia. W zależności od zaawansowania zaburzeń elektrolitowych lub wystąpienia objawów klinicznych leczenie odbywać się może nawet na oddziale szpitalnym. Po ustabilizowaniu się tych wartości należy przeprowadzać regularne kontrole. Zazwyczaj niezbędna jest również przewlekła suplementacja wapnia oraz włączenie zawierających go produktów do codziennej diety. Należą do nich nie tylko wyroby mleczarskie, ale również ryby, szpinak, brokuły, brukselka oraz suszone owoce np. figi.