Hemoroidy czyli guzki krwawnicze - co warto o nich wiedzieć?

Guzki krwawnicze zwane także żylakami odbytu oraz potocznie hemoroidami to dokuczliwy problem, który może dotyczyć nawet połowy populacji dorosłych osób, szczególnie po przekroczeniu 50 roku życia. Na początku bagatelizowane mogą skutecznie napsuć nam krwi przeistaczając się w poważny problem uniemożliwiający normalne codzienne funkcjonowanie. Jak rozwija się choroba hemoroidalna, jakie są jej najbardziej charakterystyczne objawy, oraz najważniejsze - czy da się ją skutecznie leczyć?

Czym są hemoroidy?

Guzki krwawnicze to obecne od urodzenia sploty żylne znajdujące się nieopodal odbytu. Ich obecność umożliwia proces zamykania kanału odbytu, a więc kontrolę oddawania stolca oraz gazów. Niekiedy może dochodzić do patologicznego powiększenia guzków krwawniczych - mówimy wtedy o pojawieniu się choroby hemoroidalnej. Medycznie guzki krwawnicze klasyfikuje się na wewnętrzne oraz zewnętrzne w zależności od tego czy przekroczyły one granicę linii grzebieniastej. Skala Parksa dzieli je natomiast na 4 stopnie w zależności od stopnia powiększenia, które osiągnęły. I stopień skali oznacza powiększenie guzków, jednak bez ich wypadania na zewnątrz, IV stopień to guzki po zewnętrznej stronie z tendencją do ulegania zakrzepicy - charakterystyczne dla ciężkich postaci choroby hemoroidalnej. Przyczyny powstawania hemoroidów są różne, i niestety nie wszystkie zostały jeszcze wyjaśnione. Niewłaściwe ciśnienie żylne powodowane np. przez zastój krwi żylnej jest jednym z głównych indykatorów schorzenia. Szczególnie narażone na ten problem są osoby cierpiące na otyłość, kobiety w ciąży (przez ucisk macicy na żyły miednicy oraz jamy brzusznej), osoby nadużywające alkoholu oraz prowadzące siedzący tryb życia. 

Jak rozpoznać, że chorujemy?

Głównym objawem świadczącym o możliwości powstania choroby żylaków odbytu jest obecność krwi w stolcu. Ta charakterystyczna dla choroby hemoroidowej ma jasnoczerwony kolor. Przewlekłe krwawienia często kończą się niedokrwistością z niedoboru żelaza. Tego typu zaburzenie możemy przypadkowo odkryć np. podczas okresowych profilaktycznych badań laboratoryjnych. Kłopoty z hemoroidami najczęściej kojarzą się z uciążliwymi symptomami jak świąd i pieczenie w okolicy odbytu oraz trudności z oddawaniem stolca. Jeżeli mamy podstawy by podejrzewać chorobę najlepiej udać się z tym problemem do lekarza. Obecnie by postawić rozpoznanie lekarz przeprowadza z pacjentem wywiad oraz wykonuje badanie per rectum. Często wizyta taka wystarcza do potwierdzenia choroby hemoroidalnej. Część pacjentów kierowana jest jednak na dodatkowe badania jak kolonoskopia oraz sigmoidoskopia, w przypadku osób po 50 roku życia jest to badanie wręcz obligatoryjne. Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka różnicowa jest bardzo ważna pozwala bowiem wykluczyć inne przyczyny zgłaszanych objawów. Krwawienie z odbytu może być wszakże jednym z symptomów rozwoju nowotworu jelita grubego czy zmian nadżerkowych w jelitach. 

Jak leczyć guzki krwawnicze? 

Dla wielu chorych hemoroidy to nadal objaw wywołujący poczucie wstydu. Często jednak przewlekłe brudzenie bielizny oraz uczucie wilgotności odbytu skłaniają pacjentów do podjęcia właściwego leczenia. Polega ono głównie na łagodzeniu objawów powodujących dyskomfort, a więc krwawienia, swędzenia oraz bólu. W łagodnie przebiegającej chorobie pomocne mogą być naturalne maści oraz czopki doodbytnicze chroniące błonę śluzową odbytu, a także wspomagające proces gojenia się ran. Środki te są dostępne bez recepty, a ich właściwości nawilżające oraz zwiększające elastyczność śluzówki wpływają na złagodzenie przebiegu choroby hemoroidalnej. Część preparatów dostępnych na rynku wzbogacona jest o lidokainę o właściwościach znieczulających. W terapii wykorzystuje się także leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Należy pamiętać, że stosowanie glikokortykosteroidów miejscowych nie może być długotrwałe, gdyż mogą prowadzić one do zaniku błony śluzowej. W leczeniu żylaków odbytu bardzo istotna jest dieta, która powinna być bogata w produkty zawierające błonnik oraz optymalną ilość płynów, tak aby zminimalizować ryzyko powstawania zaparć. Przewlekłe zaparcia są bowiem ściśle powiązane z chorobą hemoroidową. Dzieje się tak z prostego powodu - twardy stolec powoduje nadmierne napięcie mięśni odbytu, które uciskają tym samym na naczynia krwionośne zaopatrujące odbytnicę. Dochodzi wtedy do powiększenia żył oraz obrzęku. Niektórym pacjentom ulgę w przebiegu choroby hemoroidowej przynoszą kąpiele w letniej wodzie oraz kompresy chłodzące. Na poprawę krążenia żylnego dobroczynny wpływ ma także regularna aktywność fizyczna o charakterze aerobowym. Nie zaleca się jednak uprawiać sportów, w których długotrwale przyjmujemy pozycję siedzącą oraz nadmiernie angażujących obręcz miedniczą - należą do nich m.in jazda na rowerze czy wioślarstwo, ale również przysiady wykonywane z nadmiernym obciążeniem. Leczenie objawowe hemoroidów może przynieść efekty już po kilku dniach stosowania leków. Niestety zaawansowana postać choroby hemoroidalnej może być ostatecznie wskazaniem do wykonania zabiegu operacyjnego. Najczęściej wykonywane jest zakładanie gumek na żylaki (zabieg Barrona), potraktowanie ich środkiem obkurczającym czy zastosowanie krioterapii. W przypadku żylaków zakrzepłych niekiedy wymagana jest jednak interwencja chirurgiczna polegająca na wycięciu zmian. 

Dieta pomocna w zwalczaniu objawów choroby hemoroidowej

Jak wyżej wspomniano na żylaki odbytu szczególnie narażone są osoby borykające się z przewlekłymi zaparciami. By usprawnić perystaltykę jelit warto pamiętać o kilku zasadach, które łatwo wprowadzić w życie. Modyfikacja codziennych nawyków żywieniowych może być najbardziej istotna w kontekście poprawy stanu naszego zdrowia. Co ważne zmianę tę możemy przeprowadzić osobiście. 

Pamiętaj o optymalnym nawodnieniu

Odwodniony organizm to poważne ryzyko pojawienia się nagłych powikłań zdrowotnych. Na ryzyko odwodnienia szczególnie narażone są osoby w podeszłym wieku. Problem może dotyczyć także ludzi intensywnie ćwiczących fizycznie, szczególnie w okresie letnich upałów. Pierwsze objawy niedostatecznego nawodnienia naszego ciała to m.in. uczucie pragnienia, suchość w ustach czy ciemniejszy kolor wydalanego moczu. Zbyt mała dostępność wody w ustroju niekorzystnie wpływa także na pracę poszczególnych układu organizmu takich jak układ pokarmowy. Stolec zawierający niedostateczną ilość wody ma tendencję do zalegania w jelitach. By nasz ustrój zawsze dysponował dostateczną ilością wody warto wprowadzić kilka nawyków, które staną się naszą codzienną rutyną. Dobrym pomysłem jest zakup własnej butelki z filtrem i korzystanie z niej np. w miejscu pracy. Tego typu butelka pozwoli zadbać nam o nasz portfel oraz korzystnie wpłynie na ilość generowanych przez nas plastikowych odpadów. Dodatkowo zawsze będziemy mieć nasz ulubiony napój pod ręką. By zapobiec odwodnieniu warto także ograniczyć korzystanie z alkoholu. Niestety przemysł browarniczy dość mocno zakorzenił w naszych umysłach synonim piwa jako idealnego środka nawadniającego i orzeźwiającego. Wrażenie to jest jednak złudne, a jedną ze składowych naszego złego samopoczucia po wieczornej imprezie jest właśnie niedostatek wody w organizmie. Dietetycy przyjmują, że osoba dorosła powinna pić 30 ml wody dziennie na każdy kilogram masy swojego ciała. Dla osoby ważącej 70 kilogramów będzie to więc ponad 2 litry przyjmowanych płynów dziennie. Jeszcze większe zapotrzebowanie na wodę mają osoby aktywne fizycznie, a może ono wynieść nawet dwukrotność normy. Dieta bogatobłonnikowa poruszona poniżej również wymaga zwiększenia ilości przyjmowanych płynów, ponieważ woda dostarczana do organizmu jest wiązana wraz ze substancjami pęczniejącymi i szybciej wydalana.

Zmodyfikuj codzienną dietę

Nasz codzienny jadłospis wpływa na nasze siły witalne, odporność czy stan psychiczny. Jesteś tym co jesz - to powiedzenie wybrzmiewa w dzisiejszych czasach coraz silniej. Dieta również może poprawić jakość życia osób zmagających się z hemoroidami. By odczuć różnicę na początku najłatwiej będzie nam wyeliminować z niej produkty powodujące zaleganie treści pokarmowej w jelitach. Należą do nich m.in. ryż, kasze, tłuste mleko, tłuste mięsa, frytki czy różnego rodzaju słodycze. Analogicznie dietę możemy wzbogacić o produkty o wysokiej zawartości błonnika. Błonnik pokarmowy nie jest trawiony w naszym organizmie. Ma jednak właściwości pobudzające pracę jelita grubego co wpływa na powstanie fali perystaltycznej i wzrost częstotliwości wypróżnień. Szacuje się, że dorosły człowiek powinien każdego dnia spożywać 20-40 g błonnika dziennie. W jakich produktach go znajdziemy? Warto zaopatrzyć się szczególnie w pieczywo pełnoziarniste, otręby pszenne, suszone owoce jak śliwki czy jabłka oraz fasolę. Wyeliminowany wcześniej ryż biały z powodzeniem możemy zastąpić brązowym. Błonnik pokarmowy dostępny jest także jako suplement diety najczęściej w formie proszku czy też ziaren. Z łatwością znajdziemy go w aptece czy też w sklepie ze zdrową żywnością. Taka forma produktu polecana jest dla osób, które np. z pewnych powodów stosują dietę ubogowęglowodanową. Korzystny wpływ na funkcjonowanie jelit mogą mieć także produkty zawierające kultury bakterii kwasu mlekowego, a więc wszelkiego rodzaju kiszonki, jogurty czy kefir. Dietę warto modyfikować stopniowo tak, aby powoli przyzwyczajać się do zmian. Zbyt radykalne podejście może nas szybko zniechęcić.

Badajmy się!

Zwiększająca się świadomość zdrowotna społeczeństwa sprawia, że coraz częściej i chętniej odwiedzamy lekarza. Hemoroidy nadal pozostają jednak schorzeniem, które przez wielu ludzi nadal uważane jest za wstydliwy problem. Szybka diagnostyka i wczesne podjęcie leczenia może nas uchronić przed dokuczliwymi powikłaniami żylaków odbytu oraz poprawić komfort codziennego życia. Wizyta u lekarza może także wykluczyć inne groźne przyczyny powstałych objawów. Profilaktyka zdrowotna obejmuje nie tylko regularne wizyty w przychodni oraz coroczne badania. Pamiętajmy, że na ważne aspekty naszego życia jak dieta czy aktywność mamy bezpośredni wpływ, a nawet prosta zmiana może znacząco poprawić stan naszego zdrowia.