Dieta ketogeniczna
Dieta ketogeniczna to model odżywiania, który zakłada spożywanie pokarmów bogatych przede wszystkim w zdrowe tłuszcze przy minimalnym dostarczaniu węglowodanów. Początkowo dieta ketogeniczna powstała z myślą o osobach z cukrzycą, padaczką lekooporną, a nawet nadciśnieniem tętniczym, jednak ze względu na jej odchudzający wpływ, zyskała także zwolenników wśród tych, którzy chcą pozbyć się dodatkowych kilogramów masy ciała. Aby dieta ta była skuteczna i bezpieczna, powinna być prowadzona pod kontrolą lekarza lub dietetyka.
Dieta ketogeniczna jest stosowana z powodzeniem u dzieci do 8. roku życia chorujących na padaczkę lekooporną. Zwykle dobre wyniki osiąga się przez 2-3 lata stosowania diety. Terapia odbywa się pod ścisłą kontrolą lekarza i dietetyka i musi być ściśle przestrzegana. Dietę ketogeniczną stosuje się także przy takich schorzeniach jak:
- zespoł Retta,
- zespół Draveta,
- padaczka z napadami miokloniczno-astatycznymi (zespół Doose),
- cukrzyca,
- choroby tarczycy,
- stwardnienie guzowate.
Założenia diety ketogenicznej
Dieta wysokotłuszczowa opiera się na ograniczeniu do minimum podaży węglowodanów, ale także białka. Stosunek spożywanych tłuszczów do węglowodanów i białek powinien wynosić 4:1 lub 3:1, co oznacza, że na przykład na 4 g tłuszczu przypada 1 g węglowodanów i białkek, co stanowi 86 % diety zapełnionej przez tłuszcze, około 2-4 % to węglowodany, a resztę stanowi białko.
Dieta ketogeniczna opiera się na 3 posiłkach w ciągu dnia oraz 2 przekąskach. Wszystkie 3 główne posiłki muszą być dokładnie policzone pod względem makroskładników i posiadać taką samą ilość tłuszczów, białek i węglowodanów.
Dieta ketogeniczna - czym jest ketoza oraz mechanizm jej powstawania?
Ketoza- to stan podwyższonej produkcji ciał ketonowych, a co za tym idzie zwiększenie ich stężenia we krwi (powyżej 0,5 mmol/litr osocza). Źródłem energii nie jest wówczas glukoza, a ciała ketonowe. Ketoza hamuje odczucie głodu, zmniejsza poziom insuliny we krwi, a zwiększa stężenie glukagonu (hormon antagonistyczny do insuliny - stymuluje wzrost stężenia glukozy we krwi).
W stan ketozy organizm przechodzi po kilu-kilkunastu dniach od momentu przejścia na dietę ketogeniczną. To ciekawy paradoks, że organizm łatwiej odkłada tłuszcz, dostając za paliwo cukry, aniżeli tłuszcze. Po prostu tłuszcze są trudniej przyswajalnym materiałem energetycznym, wtedy organizm wybiera spalanie własnej tkanki tłuszczowej jako źródło energii, dlatego efektem ubocznym przy diecie ketogenicznej jest redukcja masy ciała.
Stan ketozy przy diecie ketogenicznej uzyskiwany jest w taki sam sposób, jak w momencie głodzenia organizmu. Wówczas wolne kwasy tłuszczowe wracają do krwioobiegu i trafiają do wątroby, gdyż tylko tam możliwy jest ich dalszy proces metabolizowania. Dzięki odpowiedniemu enzymowi regulatorowemu w komórkach wątroby zostają zsyntezowane związki ketonowe. Ciała ketonowe, jakie powstają to:
- aceton
- kwas acetooctowy
- kwas betahudroksymasłowy.
Ciała ketonowe szybko dyfundują do krwi i na dalszej drodze mogą być wykorzystywane, jako substrat do syntezowania energii (ATP).
Przykładowy jadłospis oraz zalecane produkty w diecie ketogenicznej
Podstawowe produkty zalecane w keto diecie:
- jajka
- mięsa: wołowina, wieprzowina, dziczyzna, jagnięcina, drób np. kaczka,
- ryby i owoce morze
- masło, oliwa z oliwek, oleje (lniany, z czarnuszki, rzepakowy, z orzechów), olej kokosowy, smalec,
- warzywa i owoce możliwie najuboższe w węglowodany np. kalafior, brokuły, szpinak, sałaty, bakłażan, brukselka, pieczarki, awokado, oliwki,
- nabiał pełnotłusty,
- orzechy.
Obecnie na rynku można znaleźć mąki z orzechów czy babki płesznik, co umożliwia robienie keto bułek, naleśników, placków czy makaronów - choć te można już kupić gotowe.
Dieta ketogenna powinna być bogata w zdrowe tłuszcze. Nie należy spożywać produktów wysokoprzetworzonych zawierających tłuszcze trans. Nie musimy także bać się tłuszczów nasyconych - tych pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Niegdyś owiane złą sławą tłuszcze nasycone, pomimo tego że podwyższają poziom cholesterolu LDL (potocznie złego cholesterolu) korzystnie wpływają także na poziom cholesterolu HDL (dobry cholesterol), a to właśnie odpowiedni stosunek cholesterolu LDL do HDL jest najistotniejszy. Ponadto w badaniach nie określono jednoznacznie związku pomiędzy poziomem cholesterolu LDL a zachorowaniem na miażdżycę, wykazano natomiast, że to długotrwały niedobór wielonienasyconych kwasów omega-3 wpływa na powstawanie zmian miażdżycowych, gdyż kwas omega-3 bierze udział w metabolizmie cholesterolu - przy jego niedoborze ten metabolizm zostaje zahamowany. Dodatkowo tłuszcze trans (wszechobecne w dzisiejszej żywności) blokują działanie enzymów metabolizujących cholesterol.
Czego nie jeść na diecie ketogenicznej
Ze względu na charakter diety, preferowane są warzywa i owoce zawierające jak najmniejszą ilość węglowodanów. Najlepiej jeść też takie, które zawierają w swoim składzie tłuszcz, czyli np. oliwki, awokado czy rokitnik. Orzechy są dobrym pomysłem na przekąskę, należy pamiętać jednak, żeby nie sięgać po gotowe mieszanki studenckie, które oprócz orzechów, zawierają także rodzynki, suszone morele lub inne suszone czy nawet kandyzowane owoce. Jeżeli chcemy sięgnąć po owoce , to lepiej wybrać: owoce leśne - jagody, jeżyny, maliny, truskawki, ale także arbuzy, śliwki czy kiwi. Niezalecane są natomiast banany, jabłka, gruszki, morele, brzoskwinie i nektarynki, winogrona, a także mango. Wszystkie słodzone napoje należy wyeliminować ze swojej diety i nie słodzić kawy i herbaty białym cukrem. Dozwolone są słodziki takie jak stewia, erytrol i ksylitol.
Skutki uboczne wywołane przez dietę ketogenną
Stosowaniu diety ketogenicznej często towarzyszyć mogą jej nieprzyjemne następstwa. W wyniku zwiększonej podaży tłuszczów, a często zmniejszonej podaży błonnika wystąpić mogą:
- osłabienie, senność i zmęczenie,
- otępienie i brak koncentracji,
- częstomocz, a co za tym idzie zwiększona ilość oddawania moczu,
- nieprzyjemny zapach ciała,
- zaparcia,
- często pojawiają się bóle brzucha w dolnej jego części, które mogą być związane z reakcją jelit na dużą ilość tłuszczów,
- przy dłuższym stosowaniu może nawet wystąpić kamica moczanowa i hiperurykemia.
Dla kogo dieta ketogeniczna?
Dieta ketogenna nie jest zalecana osobom z problemami z trzustką, wątrobą, jelitami, a także nerkami. Zwiększony metabolizm ciał ketonowych obciąża te narządy. Lekarze także dostrzegają wpływ diety na gospodarkę hormonalną, dlatego nie należy stosować jej na własną rękę - szczególnie u osób z zaburzeniami hormonalnymi, a rozpoczęcie diety ketogenicznej winno być poprzedzone badaniami, które powinien zlecić i ocenić lekarz.
Dobre wyniki stosowania keto diety obserwowany wśród chorych na padaczkę. Efekty widoczne były nie tylko u dzieci, ale także wśród nastolatków i dorosłych można było zauważyć zmniejszenie napadów padaczkowych nawet o połowę. Dietę ketogeniczną próbuje się stosować także u osób z innymi schorzeniami neurologicznymi, jak np. Alzhaimer, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (SLA), nawracające migreny, jednak w tych przypadkach na wyniki trzeba jeszcze poczekać.
W przypadku stosowania diety ketogennej u pacjentów z cukrzycą model żywienia powinien być zmodyfikowany nie tylko do diety niskowęglowodanowej, ale także możliwie niskotłuszczowej. Dzieje się tak, ponieważ pacjenci często nie są w stanie przestrzegać restrykcyjnych zasad diety ketogenicznej. Taka dieta również pozwala na szybkie zmniejszenie masy ciała.
Dieta ketogeniczna przy padaczce
Działanie przeciwdrgawkowe diety ketogenicznej najprawdopodniej wynika z adaptacji komórek układu nerwowego do metabolizowania ciał ketonowych. Ciała ketonowe powodują wzrost aktywności enzymów syntezujących kwas gamma-aminomasłowy (GABA) - aminokwas, który pełni funkcję głównego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym na cały układ nerwowy - neurony nie są w stanie pobudliwości.
Ponadto związki ketonowe aktywują receptor potasowy K2P i pompę sodowo-potasową, co podnosi próg drgawkowy. Wolne kwasy tłuszczowe także mają swój udział, bowiem działają ochronnie na błony komórkowe neuronów. Ograniczenie podaży glukozy również wpływa hamująco na pobudliwość układu nerwowego.
Stosowanie diety rozpoczyna się jeszcze w szpitalu pod opieką lekarza i dietetyka. Model żywienia dopasowuje się do pacjenta. Istnieją różne rodzaje diety ketogenicznej. Najczęściej stosowana jest dieta oparta o krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, ale można spotkać się także z dietą skoncentrowaną na średniołańcuchowych kwasach tłuszczowych lub zmodyfiowaną jej wersją - dietą Atkinsa, która zakłada wyeliminowanie węglowodanów, a opiera się na dostarczaniu tłuszczów i białka.
Dieta ketogeniczna może dać naprawdę dobre efekty w postaci znacznego zminimalizowania występowania napadów padaczkowych, dlatego dla osób chorych na epilepsję tak ważne jest jej dokładne przestrzeganie.
Zostaw komentarz