Alergia oczu - przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Rok w rok przybywa chorych zmagających się z różnymi formami alergii. Śmiało, można stwierdzić, że alergia jest jednym z najpopularniejszych schorzeń cywilizacyjnych XXI wieku. Pośród różnych typów uczuleń najczęściej występującym jest alergia narządu wzroku. Oczy są szczególnie narażone na wystąpienie ostrych reakcji alergicznych z tytułu braku naturalnych barier chroniących narząd wzroku, które skutecznie blokowałyby możliwość dotarcia czynników alergennych do powierzchni oka. Jakie zatem są przyczyny i objawy alergii oczu? I jak sobie z nimi radzić?

Przyczyny alergii

Alergia oczu jest stanem zapalnym wywołanym czynnikami alergennymi, które organizm odbiera jako zagrożenie dla organizmu.

Samo pojęcie alergii stanowi połączenie wyrazów “allos” oznaczającego “różne”i “ergos”, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza reakcję lub działanie. I jako termin medyczny oznacza reakcję układu odpornościowego na czynniki zewnętrzne, rozpoznawane przez układ immunologiczny jako potencjalne zagrożenie dla organizmu.

Alergia jest bowiem chorobą układu immunologicznego, który błędnie interpretuje alergeny jako zagrożenie. Jest zatem swoistego rodzaju nadwrażliwością, która wywołuje w zależności od czynnika alergennego różne objawy. W przypadku narządu wzroku inicjuje stan zapalny na skutek kontaktu z alergenem, wskutek którego organizm odpowiada produkcją przeciwciał IgE.

Do najczęściej występujących alergenów należą między innymi:

• pyłki traw,
• drzew,
• zbóż,
• kwiatów i chwastów.
• Roztocza kurzu domowego,
• pleśnie.
• Sierść i ślina zwierząt domowych, a zwłaszcza kotów, świnek morskich czy królików.
• Niektóre substancje zawarte w kosmetykach do makijażu i demakijażu oczu.

Objawy alergii narządu wzroku

Objawy reakcji alergicznych obejmują:

• zaczerwienienie,
• swędzenie,
• pieczenie oczu.
• Uczucie ciała obcego w oku.
• Łzawienie,
• obrzęk,
• a nawet światłowstręt,
• zmiany skórne powiek w postaci wyprysku,
• a w ostrych stanach zapalnych zaburzenia widzenia.

Choroby oczu o podłożu alergennym - zapalenie spojówek

“Polski konsensus diagnostyki i leczenia alergicznych chorób narządu wzroku” opracowany przez Polską Akademię Alergologii i Immunologii Klinicznej i zaakceptowany przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne i Polskie Towarzystwo Okulistyczne sklasyfikował i wyróżnił kilka odmian samych alergicznych zapaleń spojówek.

Podział ten powstał pod kątem klinicznych objawów alergicznych oczu i obejmuje zmiany w zakresie spojówki i innych części narządu wzroku. Do wyróżnionych chorób należą:

• ostre alergiczne zapalenie spojówek,
  
  
• sezonowe alergiczne zapalenie spojówek,
  
  
• całoroczne alergiczne zapalenie spojówek,
  
  
• wiosenne zapalenie rogówki i spojówek,
  
  
• atopowe zapalenie rogówki i spojówek,
  
  
• olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek,
  
  
• kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówek.

Diagnostyka alergii

Podstawą badań diagnostycznych alergii oczu jest wywiad z chorym dotyczący opisu dolegliwości dotykających oczu. I wywiad, który pozwala ustalić genetyczne obciążenia alergią.

Dalsza diagnostyka wymaga już przeprowadzenia badań zewnętrznych struktur oka pod kątem takich objawów jak:

• przekrwienie spojówek,
• pojawienie się ciągnącej, śluzowej wydzieliny,
• występowanie zmian skórnych powiek i oczodołu,
• a także występowanie cieni pod oczyma,
• wypadanie rzęs i przerzedzenie brwi,
• zauważalne istnienie zmian skórnych twarzy.

W przypadku ustalenia na podstawie wywiadu i badań zewnętrznych objawów sugerujących alergię, diagnostykę rozszerza się o testy skórne z aeroalergenami. Badania ustalające oznaczenie swoistych immunoglobulin. I w przypadku zmian skóry powiek testy płatkowe.

Diagnostyka sprofilowana

W przypadku wątpliwości bądź rozbieżności w wynikach badań podstawowych stosuje się diagnostykę specjalistyczną, w zakres której wchodzą:

• testy prowokacji dospojówkowej,
• badanie cytologiczne,
• diagnostyka płynu łzowego,
• badanie w mikroskopie konfokalnym.

Metody niefarmakologicznego leczenia

W przypadku zdiagnozowania alergii oczu wdraża się leczenie niefarmakologiczne, farmakologiczne, a w szczególnych przypadkach chirurgiczne.

Leczenie niefarmakologiczne sprowadza się do ogólnych zaleceń unikania kontaktu z alergenem. Przemywania oczu roztworem soli fizjologicznej lub preparatami sztucznych łez, które ograniczają świąd i obkurczają powierzchowne naczynia krwionośne.

Ponadto zaleca się trzymanie rąk z dala od oczu. Głównie z uwagi na fakt, iż jest to droga, którą najczęściej są wprowadzane do oczu alergeny, bakterie i wirusy. Co więcej pocieranie oczu prowadzi do degranulacji mastocytów i nasilenia świądu.

Do zaleceń niefarmakologicznego leczenia alergii oczu należy także robienie okładów schładzających za pomocą chłodnych i wilgotnych kompresów z jałowej gazy.

Leczenie farmakologiczne

W przypadku farmakologicznego leczenia objawów alergii oczu stosuje się miejscowe leki przeciwhistaminowe i ogólne leki z grupy preparatów antyhistaminowych. Farmaceutyki regulujące poziom mastocytów i eozynofilów. Ogólne i miejscowe leki z grupy glikokortykosteroidów. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także preparaty immunosupresyjne.

Do ogólnych leków antyhistaminowych stosowanych obecnie w leczeniu alergii należą medykamenty II generacji o mniejszym spektrum działań niepożądanych w stosunku do preparatów I generacji, które dodatkowo wykazywały negatywny wpływ na stabilność filmu łzowego.

Do preparatów tych należą między innymi leki zawierające cetyryzynę, loratadynę. Medykamenty bazujące na feksofenadynie, levocetyryzynie, a także leki, w których substancją czynną jest desloratadyna.

Z kolei do grupy miejscowych leków przeciwalergicznych stosowanych w leczeniu alergii oczu należą preparaty, w których substancją czynną są emedastyna, chlorowodorek epinastyny, azelastyna i opolatadyna.

Ponadto w chorobach alergicznych oczu stosuje się leki określane mianem stabilizatorów mastocytów i eozynofilów, a także preparaty należące do grupy glikokortykosteroidów.

Leczenie chirurgiczne

W ciężkich przypadkach, gdy wymagane jest leczenie chirurgiczne, do najczęściej stosowanych metod należą:

• elektroliza nieprawidłowo rosnących rzęs,
• zabiegi chirurgii refrakcyjnej takie jak fotokeratektomia terapeutyczna
• czy przeszczep rogówki.

Bibliografia:

Bogacka, Ewa, Paweł Górski, Anna Groblewska, Marta Misiuk-Hojło, Monika Jędrzejczak-Czechowicz, Cezary Pałczyński i Anna Zaleska-Żmijewska. 2008. "Polski konsensus diagnostyki i leczenia alergicznych chorób narządu wzroku". Klinika Oczna / Acta Ophthalmologica Polonica 110 (2): 219-226.