Wskazówki dotyczących pielęgnacji skóry i higieny w okresie epidemii koronawirusa

Wymienione sposoby transmisji wirusa powodują , iż we wszystkich oficjalnych zaleceniach jako podstawową zasadę profilaktyki przed zakażeniem/ przenoszeniem wirusa  podkreśla się unikanie kontaktu z osobą z chorą oraz częste mycie rąk, stosowanie środków dezynfekcyjnych z alkoholem (o stężeniu minimum 60%), nie dotykanie twarzy. Wiele badań pokazuje, że człowiek  dotyka swojej twarzy przeciętnie 10 razy na minutę, dlatego też konieczne jest mycie twarzy i stosowanie środków i chusteczek dezynfekcyjnych do twarzy.                                           Niektórzy zalecają dodatkowo golenie i/lub pielęgnację zarostu, oraz codzienne mycie włosów. Pielęgnacja paznokci jest również niezmiernie istotna, ponieważ pod jej powierzchnią mogą gromadzić się liczne drobnoustroje, co jest szczególnie niebezpieczne dla osób obgryzających paznokcie. Paznokcie powinny być obcięte krótko i czyszczone tak często, jak jest to możliwe.

Aczkolwiek częste mycie rąk i stosowanie środków dezynfekcyjnych stanowi pewną ochronę przed transmisją wirusa, zabiegi te niszczą naturalną emulsję, która pokrywa powierzchnię naszego ciała czyli płaszcz hydrolipidowy oraz barierę naskórkową, powodując suchość skóry a często również inne, poważniejsze problemy skórne, takie jak kontaktowe zapalenie skóry.

Suchość skóry

Składniki  mydła, detergentów i alkoholu niszczą komponentę białkowo lipidową bariery naskórkowej, co zmniejsza możliwości zatrzymania wody w organizmie. Lipidy bariery naskórkowej  są w większości rozpuszczalne w wodzie i kontakt skóry z wodą może powodować ich wypłukiwanie. Dlatego znaczna ekspozycja skóry na wodę powoduje jej wysuszenie i konieczność stosowania emolientów jako formy terapii.

Zwiększone ryzyko nadkażeń drobnoustrojami

Utrata płaszcza hydrolipidowego i uszkodzenie bariery naskórkowej może doprowadzić do zaburzeń  w obrębie mikrobiomu skóry, co z kolei prowadzi do wtórnych nadkażeń bakteryjnych np. gronkowcem złocistym. Każda otwarta rana  to potencjalne wrota wnikania drobnoustrojów w głąb ludzkiego organizmu, dlatego też pielęgnacja skóry jest tak samo ważna jak zabiegi higieniczne.

Nawilżanie skóry, zapobieganie nadkażeniom bakteryjnym i kontaktowemu zapaleniu skóry

Po dokładnym umyciu, zdezynfekowaniu i delikatnym osuszeniu skóry na powierzchnię rąk należy nałożyć produkt nawilżający/natłuszczający (emolient) który,, uszczelni’ skórę poprzez wzmocnienie bariery skórnej zapobiegając jej wysychaniu.                 Warto stosować produkty o udowodnionym działaniu odbudowującym barierę skórną, bez potencjalnych czynników drażniących, czy też alergizujących, takich jak substancje zapachowe, barwniki czy substancje konserwujące, które w głównej mierze odpowiadają za wywoływanie kontaktowego zapalenia skóry. Przeciwstarzeniowe kremy do rąk nie są wskazane, ponieważ często zawierają w swoim składzie retynoidy (pochodne witaminy A) które dodatkowo podrażniają skórę z uszkodzoną barierą.

Na zdrową skórę należy nakładać grubą warstwę emolientu w postaci maści, kremu lub balsamu. Produkty typu lotion są mniej zalecane, ponieważ zawierają więcej wody, a mniej substancji ,, oleistych” które bardziej wzmacniają barierę skórną i większym stopniu chronią skórę przed nadmiernym wysychaniem.

Zgodnie z definicją emolientów, powinny one zawierać substancje okluzyjne, takie jak parafina i wazelina które wytwarzają rodzaj bariery zapobiegającej ucieczce wody z organizmu oraz substancje nawilżające, takie jak glicerol które zatrzymują wodę w organizmie.

Typowym emolientem na polskim rynku zawierającym wspomniane substancje jest Dexeryl-wyrób medyczny marki Pierre Fabre Dermatology, o udowodnionej w licznych publikacjach skuteczności w leczeniu suchości skóry.

Dodatkowo emolienty mogą zawierać lipidy uszczelniające barierę naskórkową (ceramidy, cholesterol, wielonienasycone kwasy tłuszczowe).

Szczególnie zalecane w przypadku osłabionej bariery skórnej są preparaty z grupy Emolientów Plus (grupa emoleintów po raz pierwszy wyodrębniona przez ekspertów Europejskiego Forum Dermatologii w publikacji dotyczącej wytycznych postępowania w Atopowym Zapaleniu Skóry, czyli w chorobie, w której podstawowym objawem jest uszkodzona bariera skórna).

Do wspomnianej grupy Emolientów Plus należą preparaty na bazie lizatów bakteryjnych, takie jak Xeracalm A.D marki Avene czy też preparaty na bazie ekstraktu z owsa Rhealba -Exomega Control marki Aderma.

Działają one przeciwzapalnie, przeciwświądowo, wspomagają odporność naturalną skóry poprzez wydzielanie naturalnych peptydów przeciwbakteryjnych, takich jak beta defensyny, hamują wzrost gronkowca złocistego, przywracają równowagę zaburzonego mikrobiomu skóry i rekonstruują zaburzoną barierę skórną.

Co istotne, zarówno Xeraclam A.D jak i Exomega Control dostępne są w opakowaniach sterylnych, zabezpieczających przed nadkażeniem stosowanego opakowania. Na podstawie przeprowadzonych badań, wyniki których opublikowano we wspomnianej wyżej publikacji  ponad 50 % opakowań emolientów zanieczyszczonych jest bakteriami, z czego ponad 20 procent to gronkowiec złocisty.

Produkty w opakowaniach sterylnych nie zawierają ponadto żadnych konserwantów, przez co osoby je stosujące zmniejszają ryzyko kontaktowego zapalenia skóry-znacznie zwiększone poprzez uszkodzoną barierę skórną.

Niektórzy dermatolodzy przed snem zalecają obfite nałożenie emolientów na skórę rąk, a następnie założenie  bawełnianych rękawiczek, co wydłuża działanie emolientów przynosząc ulgę podrażnionej skórze rąk.

Inne produkty wspomagające regenerację skóry i zapobiegające nadkażeniom bakteryjnym

Oprócz codziennego stosowania emolientów, w celu wzmocnienia bariery naskórkowej i zapobieganiu podrażnieniom skóry, na rynku dostępne są inne dermokosmetyki o działaniu regeneracyjnym na skórę, zapobiegające jednocześnie nadkażeniom bakteryjnym czy też grzybiczym.

Do takich produktów należy krem regeneracyjny Cicalfate Plus marki Avene oraz krem regeneracyjny Dermalibour + marki Aderma. Wspólnym składnikiem tych kremów jest kompleks cynkowo-miedziowy, o udowodnionym działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym, natomiast różnią się one składnikami odpowiedzialnymi za regenerację skóry. W kremie Cicalfate Plus wykorzystano substancję C+Restore, pochodzącą z flagelliny bakterii Aqua Dolomiae, specyficznej dla wody termalnej Avene, o udowodnionym wpływie na proliferację komórek naskórka i tkanki łącznej, posiadającej niezwykle silne właściwości pobudzające odporność wrodzoną przeciw drobnoustrojom, natomiast w kremie Dermalibour+ substancją pobudzającą regenerację naskórka i skóry właściwej jest ekstrakt z młodych pędów owsa Rhealba, który dodatkow hamuje adhezję gronkowca złocistego do skóry i rozszczepia kolonie bakterii, która już bytuje na skórze ułatwiając ich usuwanie.

Kontaktowe zapalenie skóry

Nadmierne stosowanie mydła, detergentów i alkoholu powoduje zapalenie skóry. Czynniki drażniące obecne w preparatach mogą prowadzić do naruszeniem błon komórkowych komórek naskórka, co prowadzi do uwolnienia z nich mediatorów stanu zapalnego, a w konsekwencji stanu zapalnego skóry, który objawia się zaczerwienieniem skóry, złuszczaniem, pojawianiem się na powierzchni skóry bolesnych pęknięć lub pęcherzyków które pękając tworzą rany, często bardzo bolesne

Szczególnie niebezpieczne jest bardzo częste stosowanie środków dezynfekcyjnych, ponieważ może ono powodować ryzyko uszkodzenia skóry, podrażnień, wystąpienia reakcji alergicznych i pseudoalergicznych, zaczerwienienia, wyprysku na dłoniach czy powstania opornych szczepów drobnoustrojów.

Szczególnie podatne na wspomniane zmiany są osoby z osłabioną barierą skórna, z suchością skóry czy też współistniejącymi chorobami skórnymi takimi jak Atopowe Zapalenie Skóry.

Skóra ze zmianami zapalnymi

Podstawową terapią chorób wypryskowych rąk (egzemy)  jest stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów, które powinny być przepisywane przez lekarza, niestety w dobie epidemii Covid 19 dostęp do lekarzy został znacznie utrudniony. Jedną z opcji leczenia tego typu zmian jest zastosowanie wyrobu medycznego DexyaneMed, którego producentem jest marka Ducray, do leczenia stanów zapalnych w przebiegu egzemy atopowej, kontaktowej i przewlekłej egzemy rąk. W badaniach klinicznych udowodniono, że DexyaneMed oprócz leczenia stanów zapalnych zmniejsza częstość nawrotów oraz redukuje uczucie bólu. 

Podsumowanie

Epidemia koronowirusa zmieniła w znacznym stopniu nasze życie, zarówno zawodowe, jak i prywatne. Wysiłki mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa  skoncentrowane są w głównej mierze na utrzymaniu prawidłowej higieny ciała, w tym rąk.

Pamiętajmy o tym, iż częste mycie rąk i stosowanie środków dezynfekcyjnych z jednej strony może ograniczać transmisję Covid 19, z drugiej zaś brak odpowiedniej pielęgnacji podrażnionej przez zabiegi higieniczne skóry stwarzać może inne zagrożenia dla skóry naszych rąk.

Źródło: Pierre Fabre