Nowoczesne podejścia do chirurgii onkologicznej w przypadku nowotworów dróg żółciowych

fot. Zdjęcie autorstwa snowing na Freepik

Podstawową, a jednocześnie preferowaną metodą leczenia nowotworów dróg żółciowych jest chirurgia. Jest to najbardziej skuteczna metoda, która daje największe szanse na wyleczenie. Chirurgia onkologiczna polega na usunięciu nowotworu wraz ze zdrową tkanką, która otacza guza (w tym np. usunięcie pęcherzyka żółciowego). Niestety, nie każdy pacjent z nowotworem dróg żółciowych może zostać poddany takiej terapii - wskazuje się, że zaledwie 3 na 10 chorych klasyfikuje się do leczenia chirurgicznego. Wynika to z tego, że w większości przypadków nowotwór ten diagnozowany jest w zaawansowanym stadium, kiedy doszło już do przerzutów. Ponadto wrażliwość obszaru dróg żółciowych, jak i umiejscowienie utrudniają resekcję guza. Sprawdź, jakie opcje leczenia chirurgicznego stosowane są aktualnie w przypadku nowotworów dróg żółciowych, a także przekonaj się, jakie znaczenie w procesie leczenia, odgrywa dieta onkologiczna (w tym dieta wysokobiałkowa dla chorych na raka).

Chirurgiczne metody leczenia nowotworów dróg żółciowych

Możliwość zastosowania leczenia chirurgicznego nowotworu dróg żółciowych, jak i wybór odpowiedniej metody, uzależnione są od wielu czynników, takich jak:

• umiejscowienie i wielkość guza,
• występowanie i lokalizacja przerzutów,
• ogólny stan zdrowia pacjenta.

Przed przystąpieniem do planowanej operacji chirurg może przeprowadzić laparoskopię. Jest to mało inwazyjny zabieg chirurgiczny, który umożliwia ocenę rozprzestrzeniania się nowotworu, co nie zawsze jest widoczne w badaniach obrazowych. W przypadkach, gdy rak jest resekcyjny, taka metoda może wspomóc proces planowania operacji usunięcia guza. Sprawdź, jakie metody leczenia chirurgicznego nowotworów dróg żółciowych stosowane są aktualnie w medycynie.

1. Chirurgiczne usunięcie przewodu żółciowego.

Metoda ta polega na całkowitej resekcji/usunięciu i jest stosowana w sytuacji, kiedy nie stwierdzono u chorego występowania przerzutów.

2. Częściowa hepatektomia.

Jest to z kolei częściowa resekcja wątroby otaczającej nowotwór. Procedura ta jest stosowana najczęściej wśród pacjentów z dużymi guzami dróg żółciowych, które znajdują się wewnątrz przewodów żółciowych wątroby (wewnątrzwątrobowe nowotwory dróg żółciowych). W takiej sytuacji pozostały fragment wątroby zwykle przejmuje pełną funkcjonalność narządu.

3. Operacja Whipple’a.

Procedura ta jest rozległą operacją, której zastosowanie może być wskazane wśród chorych, u których guz zlokalizowany jest blisko trzustki oraz jelita cienkiego. Wówczas chirurg wycina całość lub część trzustki, a także fragment jelita cienkiego, żołądka oraz przewodu żółciowego.

4. Operacja raka okołoprzewodowego dróg żółciowych.

Jest to skomplikowana procedura, która obejmuje najczęściej wycięcie fragmentu wątroby razem z przewodem żółciowym, pobliskimi węzłami chłonnymi, a także usunięcie pęcherzyka żółciowego, a czasem również jelita cienkiego i części trzustki. Pozostałe przewody są następnie łączone z jelitem cienkim.

Żywienie po operacji nowotworów dróg żółciowych

Wiele osób zmagających się z nowotworem dróg żółciowych walczy z brakiem apetytu i niezamierzoną utratą masy ciała. Niestety, problemy związane z żywieniem mogą również występować po zastosowanym leczeniu chirurgicznym. Operacja niejednokrotnie obejmuje usunięcie pęcherzyka żółciowego, części trzustki, jelita czy wątroby. Problemy ze strony przewodu pokarmowego, występujące po operacji, związane są z rodzajem przeprowadzonego zabiegu. Wskazuje się, że najczęściej są to dolegliwości, takie jak nudności, biegunka czy problemy z trawieniem pokarmu. Wśród pacjentów, u których dokonano resekcji znacznej części trzustki może również dojść do rozwoju cukrzycy. Warto też pamiętać, że operacja w obrębie układu pokarmowego niejednokrotnie zaburza prawidłową pracę jelit. W związku z tym, żywienie zaczyna się od małych ilości wody, stopniowo wprowadzając większe ilości płynów, aż do punktu, w którym możliwe staje się przyjmowanie lekkostrawnych posiłków. Należy pamiętać, że wznowienie spożywania pokarmów i płynów po 24 godzinach od operacji, może skrócić czas rekonwalescencji i zmniejszyć prawdopodobieństwo infekcji.

Po przebytej operacji chirurgicznej w obrębie przewodu pokarmowego (w tym nowotworów dróg żółciowych) Twoja codzienna dieta powinna być bardziej restrykcyjna. Kluczowe znaczenie ma spożywanie zwiększonej liczby posiłków o zmniejszonej objętości w spokojnej atmosferze i dokładne przeżuwanie każdego kęsa. Wskazane jest również wybieranie gotowanych i rozdrobnionych dań, które można łatwo rozcieńczać płynami. Warto też sięgać po jak najmniej przetworzone produkty, które nie zostały poddane wędzeniu, marynowaniu czy peklowaniu. Powoli wprowadzaj nowe produkty do diety, uważnie obserwując i notując tolerancję organizmu.

Kiedy codzienne żywienie jest utrudnione

Jeżeli spożywanie tradycyjnych posiłków staje się problematyczne, a jednocześnie obserwujesz nieplanowaną utratę masy ciała, skonsultuj się z lekarzem w kwestii zastosowania dodatkowego wsparcia żywieniowego (np. doustnej diety wysokobiałkowej dla chorych na raka). W ramach przygotowania do leczenia chirurgicznego, jak i po nim, pomocnym rozwiązaniem może okazać się wdrożenie immunożywienia w płynie. Impact Oral to wysokobiałkowy i wysokoenergetyczny preparat, który rekomendowany jest pacjentom chirurgicznym niedożywionym lub narażonym na niedożywienie w okresie okołooperacyjnym. To jedyny produkt dostępny na rynku, łączący w sobie trzy składniki immunomodulujące: kwasy tłuszczowe omega-3, argininę i nukleotydy. Dodatkowym, niemniej ważnym wsparciem mogą być również doustne diety wysokobiałkowe dla chorych na raka. Przykładem może być Resource Protein, czyli płynny preparat, który w jednej butelce zawiera aż 18,8 g białka. Co więcej, jest to produkt kompletny pod względem odżywczym, co oznacza, że możesz stosować go jako jedyne źródło pożywienia. Diety wysokobiałkowe dla chorych na raka mogą również występować w formie proszku - przykładem takiego preparatu jest Resource Instant Protein. Jest to koncentrat białka w proszku, który w jednej łyżce zawiera aż 4,5 g białka. Pamiętaj, że dodatkowe wsparcie żywieniowe w chorobie nowotworowej może pomóc w poprawie stanu odżywienia i jednocześnie zredukować ryzyko wystąpienia niedożywienia.

Żywienie medyczne wsparciem w przygotowaniu do operacji

Dodatkowe wsparcie żywieniowe w postaci żywności medycznej może również wspomóc proces przygotowania chorego do zbliżającej się operacji. Niestety, walka z chorobą może utrudniać prowadzenie odpowiednio zbilansowanej diety, co może skutkować występowaniem niedoborów. Zły stan odżywienia może mieć wpływ na dalszy przebieg leczenia, w tym wydłużenie hospitalizacji, zwiększenie liczby powikłań czy nawet odroczenie terminu leczenia operacyjnego. W związku z tym, warto uwzględnić w przygotowaniach do operacji troskę o prawidłowe żywienie. Szczególnie ważną rolę w tym czasie odgrywa odpowiednia podaż białka. Możesz skonsultować z lekarzem zastosowanie doustnej diety wysokobiałkowej dla chorych na raka. Przykładem preparatu odżywczego o zwiększonej zawartości białka może być Resource Protein, którego wdrożenie na 10-14 dni przed planowaną operacją, może wesprzeć organizm w przygotowaniu do zabiegu. Wsparciem w okresie okołooperacyjnym może być również Resource Instant Protein, czyli koncentrat białka w proszku. Forma proszku i neutralny smak ułatwiają jego wdrożenie do codziennej diety. Z kolei Impact Oral, który zawiera w swoim składzie aż trzy immunoskładniki, przeznaczony jest dla pacjentów chirurgicznych niedożywionych lub narażonych na niedożywienie w okresie okołooperacyjnym. ESPEN (Europejskie Towarzystwo Żywienia i Metabolizmu) zaleca wdrożenie składników tego preparatu, czyli kwasów tłuszczowych omego-3, argininy i nukleotydów, na 5-7 dni przed operacją, u wszystkich pacjentów z zaplanowaną operacją w obszarze jamy brzusznej.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Impact Oral - do postępowania dietetycznego w stanach niedożywienia lub ryzyku niedożywienia u pacjentów chirurgicznych w okresie okołooperacyjnym. Resource Protein - do postępowania dietetycznego w stanach niedożywienia i/lub w przypadku ryzyka niedożywienia, któremu może towarzyszyć zwiększone zapotrzebowanie na białko. Resource Instant Protein - do postępowania dietetycznego u pacjentów w stanach niedożywienia lub w przypadku ryzyka niedożywienia, u których może występować zwiększone zapotrzebowanie na białko.

Piśmiennictwo:

1. Memorial Sloan Kettering Cancer Center. Bile Duct Cancer (Cholangiocarcinoma) Surgery. Pobrany 19.10.2023 r., z https://www.mskcc.org/cancer-care/types/bile-duct-cancer-cholangiocarcinoma/treatment/surgery
2. Cancer Research UK. 2022. Surgery to remove bile duct cancer. Pobrany 19.10.2023 r., z https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/bile-duct-cancer/treatment/surgery/to-remove-cancer
3. Net. 2022. Bile Duct Cancer (Cholangiocarcinoma): Types of Treatment. Pobrany 19.10.2023 r., z https://www.cancer.net/cancer-types/bile-duct-cancer-cholangiocarcinoma/types-treatment#surgery
4. American Cancer Society. 2018. Surgery for Bile Duct Cancer. Pobrany 20.10.2023 r., z https://www.cancer.org/cancer/types/bile-duct-cancer/treating/surgery.html
5. Cancer Research UK. 2021. Coping with diet problems caused by bile duct cancer. Pobrany 20.10.2023 r., z https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/bile-duct-cancer/living-with/eating-drinking
6. Jarosz M., Sajór I. 2017. Żywienie a choroba nowotworowa. Poradnik dla pacjentów i ich rodzin. Warszawa, PRIMOPRO.
7. Kłęk S. Leczenie żywieniowe w onkologii. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2011; 7(5): 269-73.