Metatarsalgia - przyczyny, objawy, leczenie

Metatarsalgia to dolegliwości bólowe, zlokalizowane pod głowami kości śródstopia. Przyczyny bólu mogą być różne, dlatego pacjent zgłaszający tego rodzaju dolegliwości, powinien zostać poddany szczegółowej diagnostyce ortopedycznej. Zwykle przyczyn bólu należy szukać w podrażnieniu: tkanek miękkich, aparatu torebkowo- więzadłowego, kaletek, tkanki podskórnej i stawów śródstopno- paliczkowych.

Jakie są przyczyny metatarsalgii?

Najogólniej ujmując, za rozwój metatarsalgii odpowiada nieprawidłowy rozkład obciążeń na kości śródstopia, wynikający z defektów biomechaniki w obrębie stawów stopy. Ze względu na to, że nacisk jest nierównomierny, niektóre głowy kości śródstopia, silniej od innych dotykają podłoża, skutkuje to powstawaniem odcisków, które sprawiają dyskomfort pacjentom.

Przyczyny powstawania metatarsalgii, możemy podzielić na:

• pierwotne – wrodzone zaburzenia w układzie kości śródstopia, polegające na przykład na skróceniu jednej z nich, lub zmniejszeniu długości ścięgna piętowego, co skutkuje zwiększeniem nacisku na głowy kości śródstopia. Do przyczyn pierwotnych metatarsalgii, zalicza się także: uogólnioną wiotkość więzadeł uwarunkowaną genetycznie, oraz pogłębienie łuku podłużnego stopy;
• wtórne- za ból mogą odpowiadać także niektóre choroby takie jak: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), dna moczanowa, artropatie układowe, jałowa martwica głowy II lub rzadziej III kości śródstopia, znana jako choroba Fraiberga, nabyta niewydolność wybranych więzadeł w wyniku nadmiernego przeciążenia, Nerwiak Mortona, który powoduje podrażnienie nerwu podeszwowego wspólnego, oraz pierwotne i wtórne niestabilności. Ból spowodowany jest zwykle przewlekłym stanem zapalnym;
• jatrogenne- czyli powikłania po przeprowadzonym zabiegu operacyjnym. Do zabiegów, które niosą za sobą potencjalne ryzyko bólu przodostopia, należą: korekcja haluksa, artroplastyka resekcyjna i usztywnienie stawu. Wspomniane zabiegi powodują skrócenie pierwszej kości śródstopia, a w konsekwencji przeniesienie ciężaru ciała na pozostałe kości śródstopia, zwłaszcza na kość drugą. 

Poza wymienionymi przyczynami ból przodostopia może być wywołany także przez: zapalenie klatek, mikrouszkodzenia zlokalizowane na płytce podeszwowej, podrażnienie aparatu torebkowo-więzadłowego stawów śródstopno-paliczkowych, złamanie przeciążeniowe kości śródstopia i odciski, które drażnią mechanicznie głębsze warstwy skóry, co odczuwalne jest zwłaszcza przy zwiększaniu obciążeniu stopy.

Objawy metatarsalgii

Podstawowym objawem metatarsalgii jest ból w okolicy podeszwowej stopy. Większość pacjentów, dotkniętych tą dolegliwością skarży się również na pojawianie się bolesnych modzeli, czyli hiperkeratotycznych zrostów, będących efektem rogowacenia i gromadzenia się naskórka. W okolicy modzeli skóra może być pożółknięta i popękana. U większości pacjentów ból nasila się w czasie chodzenia. 

Diagnostyka metatarsalgii 

Trudno mówić o jednej uniwersalnej metodzie diagnozowania metatarsalgii. Przypadek każdego pacjenta, wymaga od lekarza indywidualnego podejścia do problemu. Przed postawieniem rozpoznania, specjalista przeprowadza z pacjentem dokładny wywiad, dokonuje szczegółowej analizy stóp zarówno w chodzie jak w spoczynku, bada stopy palpacyjnie, a także ocenia wielkość modzeli i stopień hiperkeratozy na podeszwowej stronie śródstopia. Bardzo przydatna diagnostycznie jest również ocena stanu mięśni, tj. ich siły i ewentualnych przykurczy. Szczególną uwagę należy zwrócić na ścięgno Achillesa, a zwłaszcza na to czy nie doszło do jego skrócenia. Aby określić dokładną przyczynę bólu, zaleca się wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych: USG, rezonansu magnetycznego i zdjęcia rentgenowskiego, które jest szczególnie przydatne przy określaniu czy doszło do złamania. Zasadnicze znaczenie diagnostyczne mają także, pedobarografia, oraz SPECT-CT.

Jak leczy się metatarsalgię?

Leczenie można podzielić na zachowawcze i operacyjne. Celem leczenia zachowawczego, jest sprawienie by nacisk wywierany na stopę, rozkładał się prawidłowo. Natomiast leczenie operacyjne jest zalecane tym, u których leczenie zachowawcze zawiodło, a dolegliwości bólowe się pogłębiają. 

W leczeniu zachowawczym zaleca się:

• niesteroidowe środki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe;
• stosowanie pelot metatarsalnych, powodujących częściowe odtworzenie łuku poprzecznego stopy;
• noszenie wkładek ortopedycznych, które odciążają przodostopie, stabilizują tyłostopie i zapobiegają nadmiernej koślawości. 
• ćwiczenia zlecone przez fizjoterapeute, które mają zmodyfikować ułożenie stopy w czasie chodu;
• pływanie, które jest bardziej zalecane niż obciążające stawy bieganie;
• noszenie miękkich butów, na niewielkim podwyższeniu, które mają szerokie noski. 

Zdecydowaną zaletą leczenia operacyjnego, jest to, że pozwala na trwałe usunięcie przyczyny wywierania nacisku na kości śródstopia. Jedną z najczęściej wykonywanych procedur jest osteotomia Weila polegająca na skróceniu wybranej kości śródstopia i przesunięciu jej odcinka dalszego w kierunku grzbietowym, który na końcowym etapie stabilizowany jest śrubą. Inne rodzaje zabiegów mogą polegać na:

• korekcji koślawości albo szpotawości stępu;
• wydłużaniu ścięgna Achillesa;

Dużym uznaniem cieszy się również procedura DMMO. Ta przezskórna mało inwazyjna metoda jest wykonywana na II-IV kości śródstopia i nie wymaga stabilizacji wewnętrznej. W niektórych przypadkach, zwłaszcza kiedy metatarsalgia zlokalizowana jest w okolicy II kości śródstopia, zabieg wykonuje się na I promieniu stopu, wynika to najczęściej z konieczności korekcji koślawości palucha. O tym, jaka metoda zabiegu będzie najodpowiedniejsza dla danego pacjenta, decyduje lekarz, biorąc pod uwagę wiek pacjenta, jego choroby i rodzaj wykonywanej pracy.

Artykuł partnera.