Czym jest zaćma? Objawy, rodzaje i leczenie

Zaćma bywa nazywana „cichą złodziejką wzroku”. Dlaczego? Ponieważ na początku widzenie często pogarsza się stopniowo, więc mózg się do tego przyzwyczaja. Jednak nieleczona zaćma może doprowadzić nawet do całkowitej ślepoty – to właśnie ona jest jedną z głównych przyczyn pogorszenia lub utraty wzroku u osób 55+. Na szczęście zaćmę da się leczyć, i to skutecznie. W tym artykule przeczytasz, jak walczyć z tą chorobą.

Czym jest zaćma?

Zaćma jest zmętnieniem soczewki – przezroczystej, otoczonej torebką struktury wewnątrz oka (tuż za tęczówką), która skupia promienie świetlne i umożliwia wytworzenie ostrego obrazu. Z powodu zmętnienia soczewka osoby chorej na zaćmę rozprasza, a nie skupia światło, dlatego powstaje obraz zamglony, niewyraźny, poszarzały. Najczęstszą postacią tej dolegliwości jest zaćma starcza, za którą najprawdopodobniej odpowiadają zmiany metaboliczne związane ze starzeniem się organizmu. Inne możliwe rozwoju zaćmy to urazy oka, stany zapalne błony naczyniowej i stosowanie niektórych leków (np. długotrwałe miejscowe lub ogólne używanie kortykosteroidów).

Rodzaje i objawy zaćmy

Zaćmę można podzielić na kilka rodzajów, a najpopularniejszym kryterium jest dokładne miejsce jej powstawania (wiążą się z nim również objawy choroby):

• podtorebkowa tylna – zmętnienie pojawia się w tylnej części torebki, czyli błony otaczającej soczewkę. Pogorszenie widzenia jest większe w jasnym świetle oraz przy mniejszych odległościach (np. przy czytaniu),
• jądrowa – zmętnienie w środkowej części soczewki sprawia, że chorzy odnoszą czasami wrażenie utraty wzroku po wyjściu na jaskrawe światło (np. w słoneczny dzień), ale względnie dobrze widzą z bliska. Pogarsza się zdolność rozróżniania szczegółów i kolorów,
• korowa – zmiany powstają na obwodzie soczewki, co powoduje gorsze widzenie po zmroku i w ciemnościach. Chorzy często widzą też podwójne kontury.

Zazwyczaj jednak zaćma przyjmuje formy mieszane (np. podtorebkowo-korowe, korowo-jądrowe). Co ważne, nawet przy całkowicie dojrzałej zaćmie chory zachowuje zdolność poczucia (percepcji) światła. Jej utrata wynika z współistniejących dolegliwości, np. uszkodzenia nerwu wzrokowego albo odwarstwienia siatkówki.

Czy zaćmę da się wyleczyć?

Zaćmę da się wyleczyć operacyjnie. Do momentu zabiegu okulista może przepisać stosowanie kropli spowalniających zmętnienie soczewki, jednak nie udokumentowano ich skuteczności. Kiedy należy poddać się operacji? Do tej pory pokutuje pogląd, że usuwa się tylko całkowicie dojrzałą zaćmę, ale to poważny błąd. Im wcześniej chory zdecyduje się na zabieg, tym większe szanse na skuteczne wyleczenie, krótszy okres rekonwalescencji i mniejsze ryzyko powikłań.

Jak przebiega operacja zaćmy? Można ją przeprowadzić w znieczuleniu powierzchniowym (podanie żelu lub kropli do worka spojówkowego). Za pomocą ultradźwiękowej końcówki zostaje usunięta chora, naturalna soczewka (tzw. fakoemulsyfikacja), a jednocześnie wszczepia się sztuczną soczewkę zwijalną, wykonaną najczęściej z polimerów akrylowych. Rozwija się ona w pozostawionej torebce w miejscu naturalnej soczewki, gdzie przejmuje jej funkcje. Właściwości sztucznej soczewki (m.in. moc) lekarz ustala na podstawie pomiarów gałki ocznej przed zabiegiem. Po operacji zaćmy oczy stają się bardziej wrażliwe na promieniowanie UV, dlatego zaleca się noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem, które chronią przed szkodliwym działaniem słońca.

Czy zaćmie można zapobiec? Ponieważ przyczyny mętnienia soczewki związane z wiekiem nie zostały poznane, nie da się zapobiec rozwojowi choroby. Jedynym sposobem ograniczenia rozwoju zaćmy są regularne wizyty u okulisty. To tylko jeden z powodów, dla którego już osoby po 40. roku życia powinny profilaktycznie kontrolować zdrowie oczu.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysoczewki/73341,zacma. [dostęp: 24.08.2024].
2. https://www.prawo.pl/zdrowie/polacy-uwazaja-ze-zacmie-mozna-zapobiegac,260163.html. [dostęp: 24.08.2024].