Co wpływa na płodność kobiet i mężczyzn?

Niepłodność to problem dotykający wiele par na całym świecie. Szacuje się, że dotyczy ona około 15-18% par w wieku rozrodczym. Czynniki wpływające na płodność mogą być złożone, a ich źródła mogą wynikać zarówno z problemów zdrowotnych kobiety, mężczyzny, jak i obojga partnerów.

Czynniki wpływające na płodność kobiet

Płodność kobiety zależy od wielu aspektów związanych z jej zdrowiem, stylem życia oraz wiekiem. Każdy z tych elementów może wpływać na zdolność do zajścia w ciążę oraz przebieg samego procesu zapłodnienia. Oto najważniejsze z nich:

• Wiek — płodność kobiety jest najwyższa w wieku 20–30 lat, po czym stopniowo się zmniejsza. Po 35. roku życia jakość i liczba komórek jajowych gwałtownie maleją, co znacząco utrudnia zajście w ciążę.
• Zaburzenia hormonalne — prawidłowa równowaga hormonalna odgrywa kluczową rolę w regulacji cyklu menstruacyjnego oraz owulacji. Zaburzenia takie jak niedoczynność tarczycy, hiperprolaktynemia czy zespół policystycznych jajników (PCOS) mogą powodować zaburzenia owulacji i zmniejszyć szanse na zajście w ciążę.
• Choroby układu rozrodczego — różne schorzenia, takie jak endometrioza, torbiele jajników, niedrożność jajowodów czy mięśniaki macicy, mogą zaburzać owulację, utrudniać implantację zarodka lub powodować zmiany w strukturach układu rozrodczego.
• Styl życia i odżywianie — nieodpowiednia dieta, palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu mogą wpływać na cykl menstruacyjny, a także uszkadzać komórki jajowe. Na zaburzenia płodności mają wpływ również otyłość lub zbyt masa ciała, które mogą prowadzić do nieregularnych miesiączek oraz problemów z owulacją.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u mężczyzn

Męska płodność zależy od jakości i ilości produkowanych plemników, a także od ogólnego stanu zdrowia. Podobnie jak u kobiet, na zdolność rozrodczą wpływa wiele czynników, które mogą znacząco obniżyć szanse na poczęcie. Oto główne z nich:

• Jakość nasienia — jakość nasienia jest jednym z kluczowych czynników płodności u mężczyzn. Niska liczba plemników, ich nieprawidłowa budowa lub niska ruchliwość mogą utrudniać zajście w ciążę.
• Wiek — wpływ wieku na płodność mężczyzn nie jest tak drastyczny jak u kobiet, ale po 40. roku życia jakość nasienia zaczyna się pogarszać. Zmniejsza się liczba plemników, a ich ruchliwość i zdolność do zapłodnienia maleją.
• Choroby i infekcje — choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, otyłość czy nadciśnienie, mogą wpływać na funkcjonowanie układu rozrodczego, zmniejszając produkcję i jakość nasienia. Infekcje przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydia czy rzeżączka, mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia jąder lub przewodów nasiennych.
• Zaburzenia hormonalne — nieprawidłowe poziomy hormonów, szczególnie testosteronu, mogą prowadzić do zmniejszonej produkcji plemników. Zaburzenia funkcjonowania przysadki mózgowej, tarczycy lub nadnerczy mogą wpływać na równowagę hormonalną, co bezpośrednio przekłada się na płodność.

Jak poprawić płodność?

Poprawa płodności wymaga kompleksowego podejścia do zdrowia i stylu życia. Jednym z kluczowych elementów jest wprowadzenie zrównoważonej diety. Spożywanie pokarmów bogatych w witaminy, minerały oraz antyoksydanty, takich jak owoce, warzywa, orzechy i pełnoziarniste produkty, wspiera zdrowie hormonalne. U kobiet szczególnie ważny jest kwas foliowy, a u mężczyzn cynk i selen, które mają kluczowe znaczenie dla jakości nasienia.

Kolejnym istotnym czynnikiem jest redukcja stresu, który negatywnie wpływa na równowagę hormonalną. Regularna aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne, takie jak joga i medytacja, mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu. Ponadto rezygnacja z używek, takich jak alkohol, tytoń czy narkotyki, może znacząco poprawić jakość nasienia i ogólną płodność. Warto również unikać narażenia na toksyny i chemikalia, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie rozrodcze.

Metody leczenia niepłodności

Leczenie niepłodności zależy od przyczyny problemu i indywidualnych potrzeb pacjentów. Często pierwszym krokiem jest farmakoterapia, która polega na stosowaniu leków hormonalnych stymulujących owulację lub produkcję plemników. Jeśli leki nie przynoszą rezultatów, lekarze mogą zalecić inseminację domaciczną (IUI), która polega na umieszczeniu nasienia bezpośrednio w macicy kobiety, zwiększając szanse na zapłodnienie.

W bardziej skomplikowanych przypadkach stosuje się zapłodnienie in vitro (IVF), gdzie komórka jajowa jest zapładniana poza organizmem, a zarodek przenoszony do macicy. Alternatywnie, przy bardzo niskiej jakości nasienia, pomocna może być mikroiniekcja plemników do komórki jajowej (ICSI). W przypadku problemów anatomicznych, takich jak niedrożność jajowodów czy żylaki powrózka nasiennego, konieczne bywają operacje chirurgiczne, które mają na celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego.

Podsumowanie

Płodność, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, zależy od wielu czynników zdrowotnych, hormonalnych oraz stylu życia. Kluczem do poprawy szans na zajście w ciążę jest wczesne rozpoznanie problemu, zmiana nawyków oraz odpowiednie leczenie. W przypadku trudności z poczęciem dostępnych jest wiele skutecznych metod leczenia, które mogą pomóc parom spełnić marzenie o rodzicielstwie. Warto pamiętać, że jeśli problem niepłodności występuje przez dłuższy czas, zawsze warto skonsultować się z lekarzem specjalistą, który dobierze odpowiednie rozwiązanie medyczne.