Co to jest insulinooporność i jak z nią walczyć?

Senność po posiłkach, problemy z koncentracją i wzrost masy ciała – oto sygnały ostrzegawcze, które sugerują rozwój insulinooporności. Choć nie jest chorobą, to zlekceważona może prowadzić do rozwoju różnych schorzeń, w tym cukrzycy typu 2. O tym, co to jest insulinooporność, jak przebiega diagnostyka przypadłości i w jaki sposób można jej przeciwdziałać, dowiesz się z poniższego artykułu.

Insulinooporność: co to jest?

Insulinooporność (w skrócie IO) to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny – hormonu produkowanego przez trzustkę. Bierze ona udział w transporcie glukozy z krwi do wnętrza komórek, gdzie wykorzystywana jest jako źródło energii.

W przypadku insulinooporności proces transportu glukozy jest zaburzony – nie wnika ona efektywnie do wnętrza komórek, co prowadzi do zwiększenia jej poziomu we krwi. W odpowiedzi trzustka zaczyna produkować więcej insuliny. Mechanizm ten przez pewien czas pozwala utrzymać właściwy poziom glukozy we krwi, jednak im dłużej on trwa, tym większe prawdopodobieństwo uszkodzenia trzustki.

Do najczęstszych objawów insulinooporności należą:

• senność po posiłkach, zwłaszcza bogatych w węglowodany,
• przewlekłe zmęczenie i brak energii,
• problemy z koncentracją,
• wzrost masy ciała, która prowadzi do otyłości brzusznej,
• zwiększony apetyt,
• problemy skórne,
• podwyższone ciśnienie,
• zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością.

Innym charakterystycznym objawem insulinooporności jest podwyższony poziom trójglicerydów.

• Powikłania insulinooporności

Nieleczona insulinooporność może prowadzić do wielu chorób – nie tylko cukrzycy typu 2., ale też m.in. miażdżycy, nadciśnienia tętniczego czy niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby. Hiperinsulinemia może też zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwory, w tym na raka endometrium, jelita grubego, trzustki i gruczołu krokowego (u mężczyzn).

Diagnostyka insulinooporności. HOMA-IR: co to jest?

HOMA-IR (ang. Homeostatic Model Assessment for Insulin Resistance) to wskaźnik, który od lat wykorzystywany jest podczas diagnostyki insulinooporności. Z jego pomocą lekarz specjalista może ocenić stopień rozwinięcia IO, choć nie jest to jedyne kryterium, jakie bierze on pod uwagę w diagnostyce insulinooporności.

Kiedyś, by obliczyć wskaźnik HOMA-IR, korzystało się ze specjalnego wzoru matematycznego. Dziś możesz skorzystać z intuicyjnego kalkulatora HOMA-IR dostępnego na stronie Adamed Expert. Wystarczy, że wpiszesz wartość stężenia glukozy na czczo (w mmol/L) oraz insuliny na czczo (w µU/mL), a następnie klikniesz „Oblicz”. Kalkulator w kilka sekund przeliczy, ile wynosi wskaźnik HOMA-IR.

• Co oznacza wynik HOMA-IR?

Przyjmuje się, że wynik HOMA-IR mniejszy niż 1,0 oznacza prawidłową wrażliwość tkanek na insulinę. Pamiętaj jednak, że wartość wskaźnika powinna zostać skonsultowana z lekarzem – specjalista nie tylko weźmie pod uwagę wynik HOMA-IR, ale też Twój ogólny stan kliniczny. Na tej podstawie może zadecydować o konieczności wykonania dodatkowych badań.

Jak przeciwdziałać insulinooporności?

Istnieje kilka sposobów na złagodzenie skutków insulinooporności, a nawet na remisję przypadłości. Kluczowe znaczenie ma zmiana stylu życia (którą należy skonsultować z lekarzem), w tym:

• wprowadzenie właściwych nawyków żywieniowych – dieta powinna opierać się na spożywaniu węglowodanów złożonych (np. pełnoziarnistego pieczywa), zwiększonego spożycia błonnika, zdrowych tłuszczów, odpowiednich źródeł białka i ograniczeniu cukrów prostych czy wysokoprzetworzonej żywności.
• regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia poprawiają wrażliwość komórek na insulinę, pomagają zredukować masę ciała, obniżają poziom glukozy we krwi i poprawiają ciśnienie tętnicze.
• przyjmowanie wskazanych leków i suplementów diety – w niektórych przypadkach lekarz może włączyć leczenie farmakologiczne z pomocą metforminy, a także zalecić przyjmowanie np. witaminy D czy kwasu omega-3.

Podczas walki z insulinoopornością istotny jest upór – modyfikacja stylu życia może być trudna i nie przynosić na samym początku takich efektów, jakich oczekujesz. Pamiętaj, że na wszystko potrzebujesz czasu. Nawet niewielkie zmiany mogą poprawić Twój stan zdrowia.

Insulinooporność to stan, w którym komórki stają się mniej wrażliwe na insulinę, a to może prowadzić do poważnych schorzeń. Skorzystaj z kalkulatora HOMA-IR, by zacząć przeciwdziałać IO. Skonsultuj się z lekarzem, wprowadź nowe nawyki żywieniowe i regularną aktywność fizyczną. Zadbaj o swoje zdrowie i zmniejsz objawy insulinooporności.

Źródła:

• Wójcik R., Co to jest insulinooporność i jak z nią walczyć? [https://diabetyk.org.pl/co-to-jest-insulinoopornosc-i-jak-z-nia-walczyc/, dostęp 22.04.2025].
• Narodowy Fundusz Zdrowia, Insulinooporność – czy prowadzi do cukrzycy? [https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/insulinoopornosc-czy-prowadzi-do-cukrzycy, dostęp: 22.04.2025].
• Dobrońska K., Insulinooporność – zacznijmy od podstaw [https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-i-insulinoopornosc/insulinoopornosc-zacznijmy-od-podstaw/, dostęp: 22.04.2025].
• Czupryniak L., Szymańska-Garbacz E., Szczepanek-Parulska E., Ruchała M., Płaczkiewicz-Jankowska E., Insulinooporność w pytaniach i odpowiedziach. Insulinooporność jako pseudochoroba – powszechny problem w gabinecie diabetologa i endokrynologa, Med. Prakt., 2022; 1: 88–100